Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н

SUYAK O’SISHIGA TA’SIR KURSATUVCHI OMILLAR

 

Suyakning  normal  o`sishi  va  rivojlanishi  tashqi  va  ichki  omil-larga  bog`liq.  Shunday 

omillardan  biri  ovqat  rejimidir.  Kaltsiy  va  fosfornnng  qonda  yetishmasligi  suyak  to`qimasining 

qattiqligi va plastikligining o`zgarishlariga olib keladi. Suyak to`qi-masining va suyaklarning tuzilishi 

va  o`sishiga  vitaminlar  (C,  D,  A),  endokrin 

bezlar  ishlab  chiqargan  gormonlar  katta  ta’sir 

---

 

137 

ko`rsatadp. Vitamin D  yetishmasligi (raxit kasalligi) suyakda kaltsiy tuzlarn kamayishiga va suyak 

to`qimasining yum-shoqlanishiga olib keladi. Vitamin C yetishmasa suyaklarning o`sishi sustlashadi 

va to`xtaydi. Endokrin bezlardan qalqonsimon old bezi gormoni (paratirin) suyaklarning o`sishi va 

tuzilishiga  kuchli  ta’sir  ko`rsatadi.  Bu  gormon  ko`payganda  suyaklardan  kal-tsiy  yuvilib  ketib, 

ularning  plastikligi  buziladi  (fibroz  ostit  kasalligi).  Qalqonsimon  bez  gormoni  tireokaltsitonin  esa 

paratiringa  qarama-qarshi  ta’sir  ko`rsatadi.  Shuningdek,  suyak  to`-qimasining  tuzilishi,  o`sishi 

gipofiz, epifiz va jinsiy bezlar garmonlarining ta’siriga ham bog`liq. 

Suyak  to`qimasida  butun  umr  davomida  yemirilish  va  qayta  ho-sil  bo`lish  jarayonlari  sodir 

bo`lib turadi. Eskirgan osteonlar osteoklastlar tomonidan yemiriladi va so`riladi (resorptia - so`rilish). 

Ular  o`rniga  osteoblast  hujayralari  yordamida  yangi  osteonlar  hosil  bo`ladi.  Suyak  to`qimasining 

qayta  qurilib  turishiga  ko`p  omillar,  jumladan,  to`qimaga  ko`rsatiladigan  jismoniy  bosimning 

o`zgarishi, to`qimaning ma’lum bir qismlarida manfiy va musbat zaryadlangan zonalarning bo`lishi 

(pyezoelektrik effekt) va boshqalar ta’sir ko`rsatadi.