Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н



Download 18,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet45/315
Sana12.09.2021
Hajmi18,63 Mb.
#172604
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   315
Bog'liq
Gistologiya Zufarov K. 2005(1)

Hujayra  harakati  ta’sirot  bilan  uzviy  bog`liq  bo`lib,  harakat  ta’sirchanlikning  tashqi 

ko`rinishidir.  Harakat  hujayra  ichida  modda  almashinuvining  o`zgarishi  natijasida  hosil  bo`ladi. 

Harakatning eng oddiy turi sikloz  hisoblanadi. Bu harakatda sitoplazma ichida organellalarning va 

boshqa  tuzilmalarning  siljishi  kuzatilib,  hujayra  tashqi  tarafdan  harakatsiz  ko`rinadi.  Bu  harakatga 

misol  qilib  mitoz  bo`linish  davrida  sentriolalarning  va  xromosomalarning  siljishini  olish  mumkin. 

Sitoplazma  yopishqoqligining  oshishi  (zoldan  gel  holatga  o`tishi)  harakatni  sekinlashtirsa, 

yopishqoqligiring pasayishi (geldan zolga o`tishi) siklozni kuchaytiradi. 

Amyobasimon  harakat  bir  hujayrali  hayvonlar  bilan  ko`p  hujayrali  hayvonlarning  ba’zi 

hujayralariga xosdir. Amyobasimon harakat qilish oq qon tanachalari  - leykotsitlarga, birik-tiruvchi 

to`qima hujayralari - makrofaglarga taalluqli bo`lsa ham, ammo regeneratsiya davrida organizmning 

mutlaq ko`pchilik Hujayralari shu yo`l bilan harakat qilishi mumkin. Amyobasimon harakat davrida 

hujayralar yolg`onoyoq (psevdopodiya) hosil qilib, shu yolg`onoyoqlarga hujayra tanasining borliq 

tuzilmalari qo`yiladi. Natijada hujayra yolg`onoyoq uzunligi bo`yicha harakat qiladi. 



Kiprikchalar  va  xivchinlar  yordamida  harakat  qilish  haivon  va  o`simlik  hujayralarida 

kuzatiladi.  Nafas  yo`llaridagi  kiprikchalar  harakati  natijasida  bu  yo`llarga  tushgan  yot  moddalar 

tashqariga chiqarib yuboriladi. Bachadon naylaridagi kiprikli epiteliy tuxum hujayraning harakatini 

ta’minlaydi.  Kiprikchalar  kelishib  harakat  qiladi,  ya’ni  bir  kiprikchadan  so`ng  keyin-gisi  qisqarib, 

yalpisiga  to`lqinsimon  harakatni  yuzaga  keltiradi.  Xivchinlar  yordamida  erkak  jinsiy  hujayralari  - 

spermatozoidlar harakat qiladi. 

Evolyutsion taraqqiyot davomida harkatning eng oliy formasi - mushak harakati shakllanadi. 

Bu harakatni silliq mushak hujayralari va ko`ndalang-targ`il mushak tolalari bajaradi. Bunday harakat 

maxsus oqsillar - aktin va miozinning o`zaro ta’siri natijasida yuzaga keladi («Mushak to`qimasi» ga 

q.) 



Download 18,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   315




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish