Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н

SUYAKLARNING O’ZARO BIRLASHUVI 

Suyaklararo bog`lanish harakatsiz (sindesmozlar, simfizlar, sinxondrozlar va sinostozlar) va 

erkin harakatli bo`g`imlar shaklida bo`lishi mumkin. 

Sindesmozlar - suyaklarning o`zaro zich tolali biriktiruvchi to`qima orqali birlashuvidir. Bunda 

pishiq  kollagen  tolalar  qo`shni  suyaklar  to`qimasiga  teshib  kiradi  va  u  bilan  tutashib  ketadi. 

Sindesmozlarga kalla suyaklarining bog`lanishi misol bo`ladi. 

Si n x on d r o z l a r - suyakning tog`ay to`qimasi yordamida birlashuvidir. Bunda asosan tolali 

tog`ay ishtirok etadi (umurtqalararo disklar). Har bir disk tashqi tolali fibroz halqa va  yumshoqroq 

bo`lgan pulpoz markazdan iborat. Pulpoz markaz yosh bolalarda asosan gomogen moddadan iborat. 

7-8 yoshda unda kollagen tolalar va tog`ay hujayralar paydo bo`ladi. Tolalar miqdori bola ulg`aygan 

sari  oshib  boradi  va  20-23  yoshga  kelib  pulpoz  markaz  tolali  tog`ay  tusini  oladi.  Simfizlar  - 

suyaklarning  tog`ay  va  biriktiruvchi  to`qima  orqali  birlashuvi,  qov  suyaklarining  birlashuvi  bunga 

misol  bo`la  oladi.  Bunda,  ikki  qov  suyagi  o`zaro  mustahkam  zich  tolali  biriktiruvchi  to`qima 

yordamida  birlashadi.  Tog`ay  to`qimasi  esa  faqatgina  ikkala  qov  suyagining  yuzasida  joylashadi. 

Chanoq suyaklaridagi bu simfiz birlashuv ayol ko`zi yorish vaqtida cho`zilib, homilaning tug`ilishiga 

imkon yaratib beradi. 

Sinostozlar  -  ikki  suyakning  bir-biri  bilan  o`ta  mustahkam  birlashuvi  bo`lib,  bunga  chanoq 

suyaklarining tutashuvi misoldir. 

Ajralgan (erkin harakatli) birlashuvlar yoki bo`g`imlarda suyaklarning bir-biriga tegib turuvchi 

yuzalari  tog`ay  bilan  qoplangan.  Ular  orasida  ba’zan  oraliq  tog`ay  meniski  bo`lishi  mumkin. 

Bo`g`imlar kapsula bilan o`ralgan. Bo`g`imlar orasida sinovial suyuqliq bo`lib, u harakatning erkin 

kechishini ta’min.laydi. 

Suyaklar  yuzasini  qoplovchi  tog`ay  bo`g`im  tog`ayi  deb  ataladi.  Bo`g`im  tog`ayida  mayda, 

yassilashgan xondrotsitlar joylashadi. Ularning ostida tipik xondrotsitlar izogen gruppalar hosil qiladi. 

T o g` a y  t o` q i m a c i n i n g suyak bilan chegarasida ohaklangan tog`ayni va kngi hosil bo`layotgan 

suyak to`qimasini ko`rish mumkin. 

Bo`g`im kapsulasi tashqi fibroz qavat va ichki sinovial pardadan iborat. Tashqi qavat zich tolali 

biriktiruvchi to`qimadan tuzilgan. Ichki pardada esa bo`g`im bo`shlig`iga qaragan qoplovchi qavat, 

uning  ostida  esa  kollagen-elastik  tolalar  qavatlari  farqlanadi.  Ichki  qoplovchi  qavat  sinoviotsit 

hujayralaridan  tashkil  topadi.  Bu  hujayralar  bir  turda  bo`lmay,  ular  orasida  sinovial  fibroblastlar, 

makrofaglar va kam differensiallashgan hujayralarni ko`rish mumkin. 

 

 

 

 

---

 

138