Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н


GISTOLOGIYA, SITOLOGIYA VA



Download 232 Kb.
bet2/4
Sana11.02.2022
Hajmi232 Kb.
#442659
1   2   3   4
Bog'liq
Гистология готов I-III

GISTOLOGIYA, SITOLOGIYA VA
EMBRIOLOGIYADA QO`LLANADIGAN TADQIQOT
USULLARI

Gistologiyada qo`llanadigan tadqiqot usullari bir necha xil. Ular maxsus qo`llanmalarda batafsil keltirilgan. Darslikning mazkur bobida gistologik preparatlarni tayyorlash va ularni o`rganish usullari qisqacha bayon etiladi.


Zamonaviy tadqiqot usullari tirik va fiksatsiya qilingan tuzilmalarni o`rganishga imkon beradi. Gistologik preparatlar juda yupqa (5 mikrometrdan 50 mikrometrgacha), tiniq va yorug`lik nurini yaxshi o`tkazishi kerak. Gistologik preparat sifatida a’zolarning yupqa kesmalari yoki total (butun) preparat (miyaning yumshoq pardasi), surtma (qon yoki suyak ko`migi surtmasi) qo`llanilishi mumkin. klassik va asosiy tadqiqot usuli a’zo kesmalarining fiksatsiya qilingan va bo`yalgan preparatlari hisoblanadi. Gistologik preparatlarni tayyorlash «Gistologiyadan amaliy qo`llanma»la (Toshkent, 1976) batafsil bayon qilingan.
Gistologik preparatlarni o`rganishning asosiy usuli uni mikroskop ostida ko`rishdir. Zamonaviy mikroskoplar hujayra va to`qimalarning nozik tuzilishlarini o`rganishga imkon beradi. Preparatlar ko`pincha yorug`lik mikroskopi ostida ko`riladi (1-rasm). Elektron mikroskop keng qo`llanilayotgan hozirgi davrda ham yorug`lik mikroskopi o`z ahamiyatini yo`qotgani yo`q.
Optik sistemalarning hal qilish qobiliyatini oshirish va preparatlarni aniq ko`rish uchun oddiy mikroskoplar takomillashtirildi va yangi mikroskoplar ixtiro qilindi.
Hozirgi davrda oddiy yorug`lik mikroskopidan tashqari quyidagi mikroskoplar va ularda ko`rish usullari mavjud.
Korong`i maydonli mikroskopda kurish. Bu mikroskop oddiy mikroskop bo`lib, ko`rish maydoni markaziga nur tushirmaydigan maxsus qorong`i kondensor bilan ta’minlangan. Ob’ekt moliya tushayotgan nur bilan yoritiladi. Bu mikroskop tirik hujayra tuzilmalarini, bo`yalmagan tirik hujayralarni, bakteriyalarni kuzatishga imkon beradi.
Ultrabinafsha nurli mikroskop bilan kurish. Bu mikroskop linzalari kvars (oqtosh, chaqmoqtosh)dan yasalgan bo`lib, u faqat ultrabinafsha nurlarni o`tkazadi. Bunday mikroskopda ko`rish uchun tayyorlangan preparatlar kvarsdan qilingan buyum oynalariga olinadi va kvartsdan tayyorlangan yopqich oyna bilan yopiladi.

1-rasm. Mikroskop (MBR-1).
1-oyog`i; 2-kolonkasi; 3-tubusi: 4-okulyari; 5 - revolrer: 6 - ob’ektivlar; 7 - buyum stolchasi; 8-preparat qisqichlari; 9- makrometrik vint; 10-.mikrometrik vint; 11 - kondensor; 12- kondensor vinti; 13 -diafragma; 14-oynacha.

Bu mikroskop biologik tuzilmalarning tuzilishini chuqurroq o`rganishga sharoit yaratadi.


Lyuminestsent yoki flyuorestsent mikroskopiya. Ob’ektning nurlanishiga lyuminessensiya deyiladi. Yorug`lik manbai bo`lib ultrabinafsha nurlar yoki uzunlik to`lqini 0,27-0,4 mkm bo`lgan spektrning ko`k qismi hisoblanadi. Bu nurlarning ta’siri vaqtida nurlar energiyasi hisobiga preparat nurlanadi - flyuorestsensiya qiladi. Birlamchi va ikkilamchi flyuoressensiya farq qilinadi. Birlamchi flyuoressensiya deb, ba’zi bir moddalarning nur ta’sirida nurlanishiga aytiladi. Bu moddalarga vitamin A va B2, pigmentlar, lipoidlar va boshqalar kiradi. Ikkilamchi flyuorestsentsiya preparatlarni maxsus nurlanuvchi moddalar (flyuoroxrom) bilan ishlanganda hosil bo`ladi. Bu moddalarga to`q sariq akridin, flyuorestsin, rodamin va boshqalar kiradi.
Preparatlarni to`q sariq akridin bilan ishlanganda hujayradagi DNK yashil rangda, RNK esa qizil rangda nurlanadi.
Shunday qilib, turli turdagi nurlanishlarni o`rganish tuzilmalarning ximiyaviy tarkibini bilishimizga yordam beradi.
Fazokontrast mikroskopiya - ob’ektlarning oq-qoraligini (kontrastligini) keskin oshirishga va bo`yalmagan preparatlarni o`rganishga imkon beradi. Tabiiy holatda biologik ob’ektlar tiniq, rangsiz va nokontrast bo`ladi, ya’ni tuzilmalar o`tayotgan nurni bir xil yutadi. Oddiy mikroskopda kontrastlikka preparatlarni bo`yash asosida erishiladi. Kontrastlikni oshirish bilan bo`yalmagan preparatlarning nur sindirish qobiliyati yoki zichligi asosida farqlanuvchi tuzilmalarni ko`rish mumkin.

Download 232 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish