Ilm sahroda do’st, hayot yo’llarida tayanch, yolg’izlik



Download 6,07 Mb.
Pdf ko'rish
bet170/260
Sana25.01.2022
Hajmi6,07 Mb.
#408770
1   ...   166   167   168   169   170   171   172   173   ...   260
Bog'liq
Moliya statistikasi darslik

q
c
q
S
 - joriy davrdagi assortiment bo’yicha o’tgan davrdagi darajasi. 
Yuqorida keltirilgan formulalar asosida tovar mahsulotining bir so’miga qilingan 
xarajatlar  dinamikasiga  ta’sir  etuvchi    omillarning  (tovarlarning  bahosi,  assortimenti, 
tannarxini  o’zgarishi)  hissasini  hisoblash  mumkin  (10.1-chizma).  Ammo  bu 
ko’rsatkichda  (S)  ham  inflyatsiya  (deflyatsiya)ning  tannarxning  o’zgarishga  ta’sirini 
bevosita  o’rganib  bo’lmaydi.  Shuning  uchun  joriy  davrdagi  tannarxni  solishtirma 
narxlarda  baholanishi  zarurdir.  Bunig  uchun  tarmoqlar  statistikasida  ko’p  yillar 
davomida  qo’llanib  kelingan  mehnat  predmetlaridan  foydalanishni  baholovchi 


 
244 
solishtirma  xarajatlarning  yig’ma  indeksi 
1
0
1
1
0
1



q
s
m
q
s
m
I
m
  orqali 
1
0
1
1
1
1



q
s
m
q
s
m
I
S
-mahsulot 
(ish,  xizmat)  larni  ishlab  chiqarishda  sarflangan  xomashyo  va  materillarning  bahosi 
(S)ning  o’zgarishini  hisoblash  ham  mumkin.  Ma’lumki,  m  –  mahsulot  (ish,  xizmat) 
birligiga  sarflangan  xomashyo  yoki  materiallarning  i  turining  sarfi,  q  –  ishlab 
chiqarilgan  mahsulot  (ish,  xizmat)  miqdori.  Ammo,  bu  holda  ham  indeks  (S)  faqat 
taqqoslanadigan  mahsulotlar  bo’yicha  hisoblanishi  mumkin.  Bozor  iqtisodiyoti 
sharoitida, ma’lumki, korxona (tashkilot)lar ko’p turli faoliyatlar bilan shug’ullanishadi. 
Shuning  uchun  ishlab  chiqarish  tannarxiga  kiritiladigan  nomonetar  xarajatlarni 
solishtirma narxlarda baholashda YaIM deflyatori, sanoat, qishloq xo’jaligi, investitsiya 
deflyatorlari yoki bahoning boshqa indekslardan foydalanish mumkin. 
Tovar  mahsulotining  bir  so’miga  qilingan  xarajatlar  ko’rsatgichidan  qurulish 
mahsuloti  tannarxi  dinamikasi  va  qurilishda  samaradorlikni  o’rganishda  qo’llanilishi 
mumkin.  Bu  ko’rsatkichdan  muomala  tarmoqlarida  (savdo  va  umumiy  ovqatlanish, 
tayyorlov,  moddiy  texnika  ta’minoti  va  sotish  va  boshqalar)  ham  foydalanilishi 
mumkin. 
Chunonchi, 
muomala 
xarajatlarining 
nisbiy 
darajasi 
;
100
бороти
 
 
100






о
товар
и
харажатлар
муомала
qp
U
y
  Muomala  xarajatlari  statistikasida  “U”ning 
absalyut (

u) va nisbiy o’zgarishi 
)
(
0
1
y
y
 va boshqa ko’rsatkichlari keng o’rganiladi. 
Bir  turdagi  mahsulot  (ish,  xizmat)  ishlab  chiqaruvchi  korxona  (tashkilot)lar 
uyushmasi,  korporatsiyasi  bo’yicha  mahsulotning  ishlab  chiqarish  tannarxini 
dinamikasini  o’rganishda  tannarxning  o’zgaruvchan  (o’rtacha  daraja  indeksi), 
o’zgarmas  tarkibli  va  tarkibiy  (strukturaviy)  indekslari  qo’llaniladi.  Bu  indekslarni 
hisoblashda 
sabzavotdan 
konserva 
ishlab 
chiqaruvchi 
zavodlarining 
shartli 
ma’lumotlaridan foydalanish mumkin. (10.2-jadval). 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
10.1-chizma:  Tovar  mahsulotining  bir  so’miga  qilingan  xarajatlar  ko’rsatkichi 
dinamikasiga ta’sir etuvchi omillar tahlili. 
 
 
Ko’rinib  turibdiki,  alohida  olingan  zavodlarda  mahsulot  birligining 
Барча кўрсатилган 
омиллар ҳиссаси
 
Таннархнинг ўзгариши
 
Aссортиментнинг 
ўзгариши 
Сотилган 
товарлар 
баҳосининг 
ўзгариши 


 
245 
tannarhi  2,7  va  1,1%  ga  pasaygan.  Ikkala  zavod  bo’yicha  tannarxning  o’zgaruvchan 
tarkibli (o’rtacha daraja) indeksi teng: 
968
,
0
0
,
272
:
4
,
263
5000
0
,
1360
:
8000
6
,
2106
:
0
1
0
0
0
1
1
1










Download 6,07 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   166   167   168   169   170   171   172   173   ...   260




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish