Ilm sahroda do’st, hayot yo’llarida tayanch, yolg’izlik

Risklarni  pasaytirish  metodlari. 
Investitsion  risklarni  pasaytirish  uchun  turli 
usullar  qo’llaniladi,  ularni  asosiylari:  diversifikatsiya;  loyiha  qatnashchilari  o’rtasida 
riskning  taqsimlanishi;  qo’shimcha  informatsiyaga  ega  bo’lish;  limitlash;  zaxira  tashkil 
etish; sug’urtalash va boshqalar. 
Diversifikatsiya  investitsion  portfelni  o’zaro  bog’liq  bo’lishi  mumkin  bo’lmagan 
turli usullari o’rtasida investitsion mablag’larni taqsimlash jarayonini o’zida ifoda etadi. 
Turli  faoliyatlar  o’rtasida  investitsion  resurslarni  taqsimlashda  risklarning  bir  qismidan 
qutulishga  diversifikatsiya  imkon  yaratadi.  Diversifikatsiya  ishlab  chiqarishda  maxsulot 
assortimentini  ko’paytirish,  moliya  bozorida  –  turli  emitentlar  qimmatli  qog’ozlariga 
kapital  sarflash,  valyuta  bozorida  –  turli  mamlakatlar  valyutasi  bilan  operatsiyalarni 
amalga  oshirish  yo’li  bilan  amalga  oshiriladi.  Masalan,  bitta  kompaniyaning  qimmatli 
qog’ozini  sotib  olgandan  ko’ra  bir  nechta  kompaniyaning  qimmatli  qog’ozlarini  sotib 
olishning o’zi bir vaqtning o’zida fond bozoridan daromad olish ehtimolini bir necha bor 
oshiradi va tegishli ravishda risk darajasini pasaytiradi.  
Loyiha  qatnashchilari  o’rtasida  risklarni  taqsimlash  –  loyiha  qatnashchilarini 
undagi  ulushi  va  sharoitiga  binoan  risk  ular  o’rtasida  taqsimlanadi.  Tuzilgan 
kontraktlarda  har  bir  riskli  hodisa  uchun  mukofot  summasi  ko’rsatiladi  va  agarda  risk 
sodir  bo’lmasa,  mukofot  shu  risk  bo’yicha  javobgarlikni  bo’yniga  olgan  qatnashchiga 
beriladi. 
Qo’shimcha  informatsiyani  qo’lga  kiritish  –  hozirgi  zamonda  informatsiya  eng 
kerakli va qimmat tovardir. U qancha ko’p bo’lsa shuncha yaxshi. 
Limitlash  –  limit  o’rnatish,  ya’ni  sarflar,  sotish,  kredit,  maxsulot  bahosi  va  h.k. 
chegarasini  belgilash.  Haqiqiy  ko’rsatkichlarni  o’rnatilgan  limitga  yaqinlashish  –  bu 
investor uchun xavfni yaqinlashayotganligi haqida signaldir. 
Zahiralar yaratish – bu shunday metodki, qachon risk hodisasi uchun javobgarlikni 
butunlay  va  to’lig’icha  o’z  bo’yniga  oladi.  Korxona  asosiy  faoliyatiga  riskning  ta’sirini 
pasaytirish  uchun  unda  zahira  fondi  tashkil  qilinadi  va  risk  sodir  bo’lganda  ushbu 
fonddan ko’zda tutilmagan xarajatlar qoplanadi. 

---

 
159 
Sug’urtalash  –  loyihalar  bo’yicha  risklarni  pasaytirishni  eng  keng  tarqalgan 
metodlaridan  biridir.  Sug’urtalash  risklarni  minimallashtirishda  yordam  beradi,  ya’ni 
investor  sug’urta  kompaniyasiga  ma’lum  bir  summani  (albatta  kutiladigan  daromaddan 
kam)  to’lashga  tayyor,  o’z  navbatida  sug’urtachi  sug’urta  xodisasi  ro’y  bergan  taqdirda 
zarar summasini qoplab berish majburiyatini o’z bo’yniga oladi.