Ilm sahroda do’st, hayot yo’llarida tayanch, yolg’izlik



Download 6,07 Mb.
Pdf ko'rish
bet122/260
Sana25.01.2022
Hajmi6,07 Mb.
#408770
1   ...   118   119   120   121   122   123   124   125   ...   260
Bog'liq
Moliya statistikasi darslik

 
 

T
q = 

T
uh + 

T
l
 
Investitsiyalar  samaradorligini  tahlil  qilishning  yana  bir  yo’nalishi  vaqt  omilini 
hisobga  olgan  holda  ko’rsatkichlarni  hisoblashni  amalga  oshirishdir.  Ma’lumki, 
investitsiya  jarayoni  va  qaytimi  juda  uzoq  bo’lishi  mumkin  va  shuning  uchun  bunday 
hisoblashlarda pulning teng bo’lmaganlik qimmati tamoyilini hisobga olish zarur, chunki 
bu  turli  davrlarga  tegishli  bo’ladi.  Bu  turli  vaqt  paytlariga  tegishli  bo’lgan  pul 
kattaliklarini,  ularning  xozirgi  davrdagi  qiymatini  aniqlagandan  keyingina  qo’shish 
mumkin. Buning uchun diskontlashdan foydalaniladi. 
Turli vaqtdagi xarajatlar va natijalarni keltirish diskont normasi (E) orqali amalga 
oshiriladi,  u  investorga  ma’qul  bo’lgan  kapitalga  qo’yilgan  daromad  normasiga  teng. 
Bazis  paytga  to’g’ri  keladigan  xarajatlar,  natijalar  va  samaralar  qiymati  diskont 
koeffitsienti orqali aniqlanadi: 


 
165 

t
k
t
E


1
1
(
)
 
bu erda - hisob qadami nomeri (t = 0, 1,2, . . . T); T - hisob gorizonti. 
Agar  diskont  normasi  vaqt  bo’yicha  o’zgarsa,  unda  diskontlash  koeffitsienti 
quyidagi formula bilan aniqlanadi: 

t
k
k
t
E




1
1
1
(
)
 
Investitsiya  loyihalarini  turli  variantlarini  taqqoslash  va  eng  optimalini  tanlash 
ko’rsatkichlar tizimi asosida amalga oshiriladi, ularning asosiylari quyidagilardir: 
1.  Sof  joriy  qiymat  (Net  Present  value,  NPV);  daromadlilik  ko’rsatkichi 
(Profitiability Index, PI), daromadlilikni ichki stavkasi (Internal Rate of Return, IRR). 
Sof  joriy  qiymat  (NPV)  -  hisoblanaetgan  davrdagi  joriy  samaralar  summasidan 
tashkil  topadi.  Bu  erda  samara  deganda  natijalar  bilan  xarajatlar  o’rtasidagi  farq 
tushuniladi. 
,
)
1
(
)
1
(
n
n
i
FNI
i
FND
NPV




 
bu  erda:  FND  -  kelgusidagi  daromadlarning  sof  summasi;  FNI  -kelgusidagi 
xarajatlarning sof summasi. 
Agar  sof  diskontlangan  daromad  ijobiy  bo’lsa,  bunda  loyiha  bu  keltirilgan 
samaralar  summasi  samarali  hisoblanadi,  agar  u  loyiha  salbiy  sof  diskontlangan 
daromadda amalga oshirilsa, investor zararga qoladi. 
Daromadlilik indeksi (PI) - bu keltirilgan samaralar summasi diskontlangan kapital 
qo’yilmalar summasiga nisbati bilan aniqlanadi: 
PI
PV
I C
R
Ç
K
t
t
t
T
t
t
t
T








(
)
1
0
0


 
Agar daromadlilik indeksi birdan katta bo’lsa, bunda investitsiya loyihasi samarali 
hisoblanadi. 
Daromadlilikning ichki normasi (IRR) - bu diskontning shunday normasiga tengki 
(Evn),  bunda  keltirilgan  samaralar  summasi  keltirilgan  kapital  qo’yilmalar  summasiga 
teng  bo’ladi,  ya’ni  daromadlilikning  ichki  normasi  yoki  Evn  quyidagi  tenglamaning 
echimi hisoblanadi: 
I RR
FND
i
FNI
i
R
Ç
E
n
n
t
t
t
T








(
)
:
(
)
(
)
1
1
1
1
0
 
Bu  xilda  hisoblangan  daromadlilikning  ichki  normasi  qo’yilgan  kapitalga 
keladigan daromad normasi bilan solishtiriladi. Bu investorni qoniqtiradi. 
Agar E investor talab qilgan kapitalning daromad normasidan katta yoki unga teng 
bo’lsa, bu loyihadagi investitsiyalar samarali hisoblanadi. 
Agar  sof  joriy  qiymat  va  daromadlilikning  ichki  normasi  asosidagi  loyihaning 
samarasi  to’g’risidagi  xulosa  qarama-qarshi  bo’lsa,  unda  sof  joriy  qiymat  ko’rsatkichi 


 
166 
afzal ko’riladi. 
Qoplash  muddati  (To)  -  bu  shunday  davrki,  bunda  investitsiya  loyihasi  bilan 
bog’liq  bo’lgan  dastlabki  qo’yilmalar  va  boshqa  xarajatlar,  uni  amalga  oshirish 
jarayonida qo’lga kiritilgan natijalar yig’indisi orqali qoplanadi. 
Faraz  qilaylik,  investitsiya  loyihasini  amalga  oshirish  quyidagi  pul  potokini 
bo’lishini taqozo etadi (ko’rsatkichlar mln. so’m hisobida yilning oxiri uchun berilgan): 
-800    
-1200  
400    
1200   
1600   
1600 
Qoplash  muddatini  aniqlash  uchun  investitsiya  summasini  foizlari  bilan  10%li 
stavkada aniqlaymiz: 
800 x 1,1 + 1200 = 880 + 1200 = 2080 mln. so’m. 
Dastlabki ikki yildagi foyda va uning hozirgi kundagi qiymati quyidagicha bo’ladi: 
400 x 1,1
-1
+ 1200 x 1,1
-2
 = 1355,3, ya’ni 2080 dan kichik. Uch yil uchun: 
1355,3 + 1600 x 1,1
-3
 = 2557,4 mln. so’m, ya’ni 2080 dan ko’p.  
Bundan qoplash muddati quyidagini tashkil qiladi: 
To = 2 + (200 - 1355,3) : 1202,1 = 2,6 yil. 
 

Download 6,07 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   118   119   120   121   122   123   124   125   ...   260




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish