―ilm-fan va ta‘limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va yechimlar‖ mavzusidagi

 ―ILM-FAN VA TA‘LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR‖ MAVZUSIDAGI
4-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI
 
 
30 - SENTABR 2020 - YIL 
―UzACADEMIA‖ scientific-methodical journal
 
 
 
 
 
 
324 
www.academiascience.uz
tuprog‗iga, el-yurtiga sodiq, vatanparvar bo‗ladi. Bundan ko‗rinadiki, inson musiqa 
bilan ona allasi orqali tanishishar ekan.
Musiqa insonga ma‘naviy ozuqa beradi. Ana shu ozuqadan bahramand bo‗lish 
uchun inson yuksak madaniyatli, sof qalb egasi, go‗zallikni his eta olishi kerak. Shu 
bois musiqa darslarida o`quvchilarda inson ma‘naviyatining tarkibiy qismi bo‗lgan 
musiqa madaniyatini tarbiyalash bosh maqsadlardan biridir. Agar biz vatanimizni 
dunyoga tanitmoqchi, uning yorug‗ kelajagini ulug‗lamoqchi, uni avlodlar xotirasida 
boqiy saqlamoqchi bo‗lsak, avvalom bor, buyuk shoirlarni, ijodkorlarni, 
musiqashunoslarni yetishtirishimiz kerak. Cunki musiqa qaysi xalq yoki millat vakili 
tomonidan ijro etilmasin, o‗zida eng ezgu, yuksak va nozik insoniy kechinmalarni 
ifoda etadi. Mashhur tarixchi Sharafiddin Ali Yazdiy o‗zining ―Zafarnoma‖ kitobida 
Amir Temur davrida o‗tkazilgan musiqiy anjumanlar haqida to‗xtalib ―Yaxshi ovozli 
xonandalar kuylashni boshlab, g‗azalu naqsh aytur erdilar va turku mo‗g‗ul, Xitoyu 
arab va ajamdin har kim o‗z rasmi bilan nag‗ma aytur erdi‖ degan ma‘lumotlarni 
keltiradi. Bugungi kunda ulug‗ bobolarimizning ana shunday an‘analarini davom 
ettirgan holda mamlakatimizda musiqa san‘atini keng rivojlantirishga qaratilgan 
dastur va rejalar amalga oshirilmoqda. Jumladan, qadimiy kuy va qo‗shiqlar, mumtoz 
musiqiy merosimizni asrabavaylash va o‗rganish, uni yosh avlodlarga bevosita 
yetkazish maqsadida turli ko‗rik-tanlovlar, nufuzli xalqaro musiqa anjumanlari 
muntazam ravishda o‗tkazib kelinmoqda. 
E‘tibor qiladigan bo‗lsak, ayrim farzandlarimiz kichik yoshligidanoq turli xil 
o‗ta shovqinli musiqalarni eshitishadi. Bunday qo‗shiq va kuylar nafaqat ularning 
sog‗ligiga, balki tarbiyasida salbiy ozgarishlar paydo bo‗lishiga olib keladi. Nega 
deganda, agar insonning qulog‗i bunday ohanglarga o‗rganib qolsa, bora-bora uning 
badiiy didi, musiqa madaniyati pasayib ketishi hech gap emas. Oxir-oqibatda bunday 
yoshlarimiz 
mumtoz 
merosimizning 
noyob 
durdonalarini 
ham, 
buyuk 
kompozitorlarning asarlarini ham qabul qilishi qiyin bo‗ladi. Buning oldini olish 
uchun musiqa o‗qituvchisi dars jarayonida mumtoz kuy-ohanglarning sof buloqlari 
bo‗lgan xalq kuy-qo‗shiqlariyu, mumtoz maqomlarini qalb ila tinglash madaniyatini, 
ularni zarur darajada ijro eta olish malakalarini shakllantirmog‗i kerak. Shundagina 
biz iste‘dodli ajdodlarimiz ijodi bois qadimdan davom etib kelayotgan boy badiiy 
an‘analarimiz silsilasiga ma‘nan bog‗lanishga erisha olamiz. 
Musiqa darsida yurtimiz rivojini aks ettiruvchi, ozodlik, hur fikrlilikni aks 
ettiruvchi kuy qo‗shiqlar o‗rgatib boriladi. Bunday kuy va qo‗shiqlar orqali 
ajdodlarimizning qadimiy urf-odatlari, bizning shunday dorulomon kunlarga etib 
kelgunga qadar bajargan savobli ishlari hamda ularning ibratli o‗gitlari ham 
tushuntiriladi, kuylash chog‗ida esa ana shu ruhni yo‗qotmaslik uqtirib boriladi. 
Musiqa asarini ongli idrok etish, asar mazmunini tushuntirishda musiqa tinglash 

---