Ilm-fan va ta’limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va

“UzACADEMIA” scientific-methodical journal
 
 
 
 
72 
www.academiascience.uz
CHORVACHILIKNI AVTOMATLASHTIRISH TIZIMI 
 
A.V.Aldebayev,
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi TATU Nukus filiali 
Oxirgi paytlarda mamlakatimizda chorva hayvonlarini identifikatsiyalash va 
hisob olish tizimi jadal rivojlanmoqda. Chunki chorvachilikda aniq statistikasiz katta 
muvaffaqiyatlarga erishishib bo‘lmaydi. Chorva hayvonlarini identifikatsiyalash 
uchun maxsus chiplardan foydalaniladi. Ya‘ni hayvonning pasporti singari uning 
ma‘lumotlari saqlanadi. Chipga butun dunyoda takrorlanmas unikal raqam beriladi. 
Bu raqam ICAR (International Committee for Animal Recording) xalqaro chorva 
hayvonlarini hisobga olish komiteti tomonidan nazorat qilinadi. Chip orqali fermani 
avtomatlashtirish mumkin. Hayvonlarning o‘g‘irligini o‘lchash, sutini hisobga olish, 
saralash va boshqa ko‘plab qulayliklar yaratiladi. Chipning quyidagi turlari mavjud: 
1.
Quloq yorlig‘i barcha qulog‘i bor hayvonlar uchun
2.
Bolus barcha kavsh qaytaruvchi hayvonlar uchun
3.
Teri osti chiplari ko‘pincha uy hayvonlari uchun
Chorvachilik qishloq xo‗jaligining muhim tarmog‗i bo‗lib, aholiga qimmatli 
oziq-ovqat mahsulotlari bo‗lgan sut, go‗sht, tuxum, yengil sanoatga esa teri, jun va 
boshqa xom ashyolami yetkazib berish uchun xizmat qiladi. Bu kabi mahsulotlarni 
iste‘mol qiluvchilarning sog‘ligini nazorat qilish maqsadida har bir mahsulot qaysi 
chorva hayvonidan olinganligini bilish zarur. Bu texnologiyaning afzallik tomonlari 
RFID (Radio Frequency Identification) – radio chastotali identifikatsiyalash tizimi 
orqali har bir hayvon sog‘ligini monitoring qilib turadi. Avtomatik identifikatsiyalash 
tizimi orqali har bir hayvonning sog‘ligi nazorat qilinibgina qolmasdan, undan 
olinadigan mahsulotlar iste‘molchiga borgunga qadar aniqlab turishga imkon 
yaratadi. Endilikda qaysidir fermada kelib chiqqan kasallikning oqibatlarini 
kamaytirish uchun ushbu ferma yetkazib berayotgan mahsulotlarni sotuvdan olib 
tashlash mumkin.
Identifikatsiya va ro‗yxatga olish tizimi, eng avvalo, iste‘molchilar 
salomatligini, chorvachilik va qayta ishlash sanoatining biologik xavfsizligini 
ta‘minlash uchun zarur. Tizim yaratilgandan so'ng, u yoki bu hayvonning qayerda 
joylashgani aniq bo'ladi. Shu sababli, yuqumli kasalliklar, jumladan, odamlar uchun 
xavfli bo'lgan kasalliklar paydo bo'lganda, infektsiya manbasini tezda lokalizatsiya 
qilish va zararsizlantirish mumkin bo'ladi. 
Fermalarda hayvonlarning og‘irligini monitoring qilish mushkul vazifa, ayniqsa 
ularning soni bir necha yuz bo‘lsa. Ushbu muammo avtomatik identifikatsiyalash 
tizimi yordamida hal qilinmoqda. Bunda hayvonlar mahsus yo‘lak orqali taroziga olib 

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA 
YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 2
4
-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI