Ilm-fan va ta’limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va

“UzACADEMIA” scientific-methodical journal
 
 
 
 
39 
www.academiascience.uz
O„ZBEKISTON SHAROITIDA SEL XAVFINI OLDINI OLISH VA UNGA 
QARSHI CHORA TADBIRLAR KO„RISH JARAYONIDA 
RAQAMLASHTIRISH TEXNOLOGIYALARINING QO„LLANILISHI 

G‗ulomov Diyorbek Ulug‗bek o‗g‗li,
Toshkent davlat transport universoteti, 2-bosqich talabasi, 
[e-mail]
 
 
 
Soataliyev Rahimjon Raxmonjon o‗g‗li,
Toshkent davlat transport universoteti, assistent, 
[e-mail]
 
 
Mo‘minov Qurbon Ochilovich,
Toshkent davlat transport universoteti, katta o‘qituvchi, 
[e-mail]
  

 
Annotatsiya
: Ushbu maqolada sel xavfi yuqori hududlar ro‗yxatini 
shakllantirilgan. Ularni ―geocoding‖ texnologiyasi orqali raqamlashtirib xaritada 
tasvirlangan. Bu orqali sel xavfi yuqori hududlarni elektron xaritasi yaratilgan. 
 
Kalit so‗zlar: 
sel, geocoding, ArcGIS, QGIS, OSM, Google-Таблиць, MS Excel 
 
2022-yilda bahor oylarida yog‗ingarchilik juda ko‗p miqdorda kuzatildi. 
Yog‗ingarchilik sababli Jizzax, Samarqand, Namangan va boshqa ko‗plab 
viloyatlarda sel hodisasi yuzaga kelgan hududlar katta zarar ko‗rdi. Ko‗plab uylar 
vayron, ko‗chalar suvga to‗ldi. Shu jumladan ushbu hududlardagi yo‗l tarmoqlari 
ham ma‘lum darajada zarar ko‗rdi. 
Sel- so‗zi ―tez oquvchan suv oqimi‖ degan ma‘no anglatadi. Sel deb qisqa vaqt 
ichida ro‗y beradigan tarkibida qattiq moddalar bo‗lgan kuchli suv oqimga aytiladi. 
Sel ko‗priklar, yo‗llarni, inshootlarni buzadi,ekin maydonlarni, daraxtlarni qo‗porib 
bog‗larni vayron qiladi [1]. 
Shu sababli biz sel xavfi yuqori joylarni aniqlash maqsadida sel hodisasi ro‗y 
bergan 56 ta hududlar manzillarini [2] yig‗dik va ularning raqamli xaritasini 
―geocoding‖ texnologiyasini qo‗llash orqali yaratdik. 
Geocoding
-joylarning 
manzillarni xaritada ko‗rsatish yoki xaritada 
joylashtirish uchun foydalanishingiz mumkin bo‗lgan geografik koordinatalarga 
aylantirish jarayonidir [3]. ―Geocoding‖ jarayonini bir nechta dasturlarda yordamida 
amalga oshirish mumkin. ArcGIS, QGIS, OSM (openstreetmap), Google geocode, 
Google-Таблиць kabi dasturlar shular jumlasidandir. Biz sel xodisasi yuzaga kelgan 

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA 
YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 2
4
-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI