Ilm-fan va ta’limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va

“UzACADEMIA” scientific-methodical journal
 
 
 
 
119 
www.academiascience.uz
Og'zaki bo'lmagan muloqot va xatti-harakatlar madaniyatlar orasida keskin farq 
qilishi mumkin bo'lsa-da, baxt, qayg'u, g'azab va qo'rquvning yuz ifodalari butun 
dunyoda o'xshashdir. 
Noverbal muloqotning asosiy xususiyatlar ramziy imo-ishoralar ya‘ni 
salomlashish va xayrlashish imo-ishoralari, rozilik va rad etish, ma'qullash va 
qoralash, sukut saqlashga chaqirish va boshqalar orasida kuzatiladi.
Boshqa Sharq madaniyatlari kabi o‘zbek tilida salomlashish juda muhim o'rin 
tutadi. Bu shaxslararo munosabatlarning asosiy bosqichi bo'lib, muvaffaqiyatli 
salomlashish suhbatning ijobiy natijalariga olib keladi. 
Odatda komunikantlar tasodifiy salomlashishning bir qismi sifatida ko'zlarga 
etib boradigan tabassumni ham o'z ichiga oladi. Bu boshqa adresatga uni ko'rishdan 
mamnunligini bildiradi. Tasodifiy og'zaki salomlashish og'zaki bo'lmagan 
salomlashish bilan ham boshlanishi mumkin. 
Rasmiy og'zaki salomlashish odatda tasodifiy salomlashishdan ko'ra uzunroq 
bo'lib, odatda ikki yoki undan ortiq salomlashish turlarini birlashtiradi. Masalan, 
tadbirkor boshqa tadbirkor bilan salomlashsa, qo‗l berib ko‗rishadi, ―Assalomu 
alaykum‖ deb, ―Qandaysiz?‖ kabi savol beradi. 
Rasmiy salomlashish, shuningdek, salomlashishda ishtirok etgan odamlarning 
holatiga bog'liq bo'lishi mumkin. Kattaroq yoki yuqoriroq odam, shuningdek, xurmat 
ma‘bosida kichikroq komunikantni yelkasiga tegishi mumkin. Suhbatdosh ham 
suhbatdoshlari bilan qo'l berib ko'rishishdan oldin o'rnidan turishi kerak. 
Ba'zan odamlar bir-birlariga og'zaki bo'lmagan salomlar berishadi. Buning 
sababi, ikki kishi bir-biridan salomlashishni eshitish uchun juda uzoqda, lekin baribir 
bir-birini tan olishni xohlaydi. Ba'zida odam boshqa odamga og'zaki bo'lmagan salom 
beradi, agar u biron bir vazifaga ko'p e'tibor qaratsa. Misol uchun, telefonda bo'lgan 
kishi salomlashish orqali suhbatni to'xtatishni xohlamasligi mumkin, shuning uchun u 
og'zaki bo'lmagan salom belgisini beradi. 
Og'zaki bo'lmagan salomlashishlarga misollar: kaftni tashqariga qaratib qo'l 
silkitish, barmoqlar kaft va orqaga qayta-qayta pastga siljiydigan qo'l to'lqini (odatda 
yosh bolalarga beriladi), ko'z qisib qo'yish yoki oddiy tabassum va ko'z bilan aloqa 
qilish. . 
Komunikantlar amalga oshiradigan boshqa og'zaki bo'lmagan belgilar 
salomlashish marosimining bir qismidir. Misol uchun, erkaklar odatda bir -birlari 
bilan qo'l berib ko'rishadilar yoki bir-birlarining orqalarini silaydilar. Ayollar 
birbirlarini 
quchoqlab, 
yuzlaridan 
o'pishlari 
mumkin. 
Erkaklar 
bilan 
salomlashayotgan ayollar va ayollar bilan salomlashayotgan erkaklar ham bir -
birlarini quchoqlab, yuzlaridan o'pishlari mumkin, ayniqsa ular qarindosh bo'lsa. 

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA 
YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 2
4
-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI