İlim sotsial madeniy qubılıs retinde temasi boyinsha islengen. ÓZbetinshe jumisi

2. Ílım rawajlanıwınıń tiykarǵı basqıshları.
Ilim-pánniń rawajlanıw basqıshları. Ilim-pánniń jámiyet ómirindegi rolin kórsetiw quramalı másele bolıp tabıladı. Onıń búgingi kún hám keleshek ushın bahalaw daǵı ulıwma bir jónelisti bo'lip kórsetiwdiń ózi qıyın. Pikirlerdiń ampiltudası ilimdi barlıq mádeniyattıń rawajlanıwınıń absolyut etalonına kóteriwden baslap, onı adamdı eziwdiń jańa túri dep oylawǵa shekem terbelip turadı. Scientizm (D. Bell, G. Kan h. b.) hám anticietizm (G. Markuze, T. Rozzak h. t.) baǵdarları ilim-pánniń sociallıq rolnniń absolyutlestiriliwin poztiv hám negetiv variantların sáwlelendiredi.
Scientizm ushın konkret ilimlerdiń stilin hám metodların absolyutlastırıw, olardı bilimlerdiń shıńı dep daǵazalaw xarakterli. Scientizm tolqınında bir biri menen baylanıslı bolmaǵan eki - tábiyiy ilimlik hám gumanitar mádeniyat haqqında kózler qaraslar payda boldı. Scientizm shegarasında ilim keleshekte óziniń racionallıq emes tarawların yutatuǵın ruwxıy mádeniyattıń jalǵız tarawı retinde alıp qaraladı. Al antiscientizm kózler qaraslar ilim-pánniń joqlar kelesilıǵın yaki adamdıń qandayda bir kisige jaqın adamlartına máńgi qarsı turatuǵınlıǵın aytadı.
Antiscientizm - admnıń túpkilikli problemaların sheshiwde ilim-pánniń múmkinshilikleriniń principial dárejede sheklengenliginen kelip shıǵadı, óziniń kózler qorsalarında ilimdi adamǵa dushpan kúsh retinde bahalaydı, onıń mádeniyatqa unamlı tásirin esapqa almaydı.
Ilim ózgemeytuǵın zat emes, rawajlanıp kiyatırǵan tariyxıy qubılıs bolǵanlıqtan, ilim tariyxın baqıshpa-boshkısh bolıw mashqalasın anıqlaydı, yaǵnıy, onıń rawajlanıwınıń sapalı narıqsha basqıshların (evalyuciyalıq) bolıw payda bo'ladı. Ilimlerdi dáwirlestiriw olardı gorizontal ráwishte rawajlanıw yaǵnıy waqıt ogi boylap anıq birinen keyin biri belgili bir tariyxıy dáwirlerdi alıp qarawǵa boladı ( dáwir, pánlerde bar bolıp tabıladı. Biliw yarayonisiz ilimiy dóretiwshilik stul óz predmetin kórinetuǵın qilaolmaydi. Óz gezeginde, barlıq pánler, atap aytqanda : ekonomikalıq pánler menen shuǵullanayotganlar da ilimiy dóretiwshilik mánisin tushunmasalar jańa ashılıwlarǵa erisiwleri amri mahol bolıp tabıladı.
3