Иктисодиёт назарияси фани



Download 2 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/72
Sana21.02.2022
Hajmi2 Mb.
#24159
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   72
Bog'liq
iqtisodiyot nazariyasi

х
ИХ
Ф
Р


(8) куринишда ифода килинади. Бунда
р

-фойда нормаси, ИХ-иқтисодий ресурслар 
харажатлари.
Иқтисодий самарадорлик ишлаб чиқариш сохасини натижасини асосий курсаткичи хисобланади. Уни 
иқтисодиѐтда турлича талкин киладилар. Яъни асосий мезон фойда олиш, ялпи миллий махсулот яратиш, соф 
махсулот хосил килиш, миллий даромадни купайтириш, кушимча махсулот олиш кабилар унинг бош мезони деб 
карайдилар. Айтилган фикрлар бир-иккинчиси билан боғлиқ. Умуман олганда, ишлаб чиқаришга сарф килинган 
харажатларга нисбатан олинган натижа – фойда (Ф), рентабеллик, фойдалилик бош мезон хисобланади.
Самарадорликка эриш учун ишлаб чиқариш омиллари (ишчи кучи ва моддий ресурслардан) вакт мобойнида умумли 
фойдаланишга бевосита боғлиқ. Ёки ишлаб чиқаришга сарф килинган вакт мобойнида эришилган натижа билан 
аникланади. Буни меҳнатни унумдорлиги дейилади.
Ишчи кучининг вакт бирлиги мобойнида махсулот яратиш кобилиятига меҳнат унумдорлиги деб аталади. У 
куйидаги омилларга боғлиқ булади. ѐки ишлаб чиқаришни самарадорлигини оширувчи омиллар дейилади.
1. Ишлаб чикарувчи ходимларни билиши, тажрибаси, малакаси; 
2. Ишлаб чиқаришни техник – технологик таркиби; 
3. Моддий, табиий, иқтисодий, молиявий ресурсларни мавжудлиги ва улардан фойдаланиш; 
4. Иқтисодиѐтнинг таркибий тузилишлари
5. Ишлаб чиқаришда ракобатни мавжудлиги; 
6. Рагбатлантириш механизмларидан уринли фойдаланиш.
7. Ходимлар малакасини ошириш, тайѐрлаш ва кайта тайѐрлаш.
8. Ишлаб чиқаришда илгор тажрибалар, янги технологияларни куллаш ва хакозалар.
Меҳнат унумдорлигини куйидаги куринишда ифодалаш мумкин. Яъни: 
;
В
М
МУ

(9) Бунда МУ – меҳнат унумдорлиги; М–яратилган махсулот, В–сарф килинган иш 
вакти.
Меҳнат унумдорлиги белгиланган иш вактида махсулот ишлаб чиқариш учун ѐки махсулот бирлиги сарф 
килинган жонли меҳнатнинг хар бир бирлигидир, яъни, соат, кун, хафта, ой ва хакоза.
Самардорликни аниклашда яна бир мухим омил капитал унумдорлиги курсаткичи ҳам мухим хисобланади.
Яъни ишлаб чиқаришга сарф килинган (аванс - бунак) капитал хар бир бирлиги хисобидан олинган махсулот 
даромадда ифодалаш мумкин.
)
10
(
;
;
К
Ф
КУ
К
ЯД
КУ
К
М
КУ



Бунда КУ=капитал унумдорлиги, М-махсулот, К-капитал, ЯД-ялпи даромад, Ф-фойдани курсатади.
Ишлаб чиқариш билан боғлиқ булган ер самарадорликни мухим омили хисобланади. Уни аниклаш учун 
маълум улчовдаги ердан олинган хосилни ер майдонига – гектарга булинади.
Самарадорлик билан боғлиқ булган курсаткичлар меҳнат сигими, материал сигими, энергия сигими каби 
омиллар ҳам мавжуд.

Download 2 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   72




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish