Иктисодиёт назарияси фани


Ўзбекистонда ахоли даромадларининг таркиби ва унинг узгариши (2000 йил)



Download 1,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet65/72
Sana22.02.2022
Hajmi1,77 Mb.
#111955
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   72
Bog'liq
iqtisodiyot nazariyasi maruzalar matni okuv qollanma

Ўзбекистонда ахоли даромадларининг таркиби ва унинг узгариши (2000 йил).
Пул даромадлари 
2000 йил
1999 
йилга 
нис-батан 

хисобида 
Млрд.
Сум 

Барча пул даромадлари шу 
жумладан иш хаки 
Кишлок хужалик 
махсулотларини 
сотишдан 
ол
инган даромадлар 
Ижтимоий трансферитлар
Мулкдан, 
тадбиркорликдан 
олинган даромад ва бошка
Даромадлар 
2373,4 
670,9 
619,7 
353,7
729,1 
100
28,3 
26,1
14,9
30,7 
157,7
139,3
158,9
170,8
170,9 


135 
Ахолининг номинал пул даромадлари турли манбалар хисобига шаклланади.
а) Ишлаб чиқариш омилларидан олинадиган даромад;
б) Давлат ёрдам дастурлари буйича тулов ва имтиёзлар шаклидаги пул тушунилади; 
в) Молия-кредит фоизи оркали олинадиган пул даромадлари.
Ўзбекистонда ахоли жон бошига тугри келадиган ЯИМ курсаткичининг усиш суръатлари 1997 йилда -
3,3; 1998 йилда - 2,6; 1999 йилда- 2,8; 2000 йилда -2,5 фоизни ташкил килган.
Дунёдаги барча мамлакатлар ахоли жон бошига тугри келадиган уртача даромадлар даражаси билан 
бир-биридан кескин фаркланади.
Иқтисодий усиш даромадларнинг купайишига олиб келади. Бу эса ахоли даромадларини миёрига 
нисбий таъсир килади. Даромадлар тенгсизлиги сакланиб колаверади. Унинг микдорий тенгсизлик 
даражасини аниклаш учун жахон амалиётига Лоренц эгри чизигдан фойдаланилади.
Оилалар,даромадларни
Мутлок тенглашиши мум
кин эмас. Бу тенгсизлик
100 чизмаси. Лоренц эгри 
80 чизиги.
60 Бу чизмада «оилалар
40 улуши» ётган чизикда 
20 «даромадлар улуши»
эса тик чизикда 
жойлашган.
20 40 60 100
Ялпи даромаднинг ахоли гурухлари уртасида таксимланиши характерлаш учун ахоли даромадлари 
тенгсизлиги индекси (джини коэффиценти) курсаткичи кулланилади. Бу курсаткич канчалик катта булса 
(яъни 10 га якинлашса) тенгизлик шунча кучли булади. Жамият аъзолари даромадлари тенглашиб 
борганда бу курсаткич (нол)га интилади. Бозор иқтисодиётига утиш даврида иқтисодий бекарорлик 
туфайли караб чикилган бу курсаткич усиш тамойилига эга булади.
Республика иқтисодиётининг асосий тармокларида ойлик, номинал иш хаки 
нисбатларнинг узгариши 
Жжжжжжжжж(уртача иш хаки - 100%)
Республика иқтисодиётининг асосий тармокларида ойлик, номинал иш хаки нисбатларнинг узгариши (уртача иш 
хаки- 100%) 


136 
йиллар 
саналар 
Кишлок хужалиги траспорт 
курилиш 
маориф 
Банк сохаси 
1994 
148,2 
85,4 
126,6 
153,6 
60,9 
189,4 
1996 
139,2 
54,2 
136,0 
166,7 
70,4 
184,9 
1998 
155,3 
46,1 
152,8 
152,3 
68,2 
210,7 
1999 
165,2 
51,6 
143,3 
162,3 
57,2 
227,6 
2000 
189,6 
60,9 
174,0 
164,4 
71,3 
257,1 
Даромадлар, шу жумладан, иш хаки даражасида катта фарклар мавжуд булишининг асосий сабаби бозор 
тизимига асосланган иқтисодиётнинг уз хусусиятларидан келиб чикади.
Даромадлар тенгсизлиги камайишининг тахминан 80 фоизини асосан транспорт туловлари такоза килади.
Давлат транспорт туловлари энг паст даромад олувчи кишилар гурухи даромадининг асосий кисми (70-75 фоиз)ни 
ташкил килади ва кашшокликни камайишининг энг мухим воситаси булиб хизмат килади.
Давлатни ижтимоий сиёсати тегишли марказлашган даромадларни табакалашган солик йули билан 
шакллантириш ва уни бюджет оркали ахоли турли гурухлари уртасида кайта таксимлашдан иборат.
Ижтимоий туловлар- кам таъминланганларга пул ёки натура ёрдам курсатишдан иборат. Нарх даражасини 
олинишини хисобга олиб, даромадларни индексация килиб боради. Номинал даромадларни ошириб боради.
Ахолини камбагаллик даражасини аниклашда унинг даромад даражаси, шахсий мол-мулк микдори, оилавий ахволи 
хисобга олинади.
Ижтимоий сиёсат-бу давлатнинг даромадлар таксимлашдаги тенгсизликни камайишига ва бозор иқтисодиёти 
катнашчилари уртасидаги зиддиятларни бартараф килишга йуналтирилган сиёсатдир.
Ўзбекистонда ижтимоий сиёсатни амалга ошириб бориш И. Каримовнинг «Ўзбекистон ижтимоий ислохотларни 
чукурлаштириш йулида» (1995 йил) китобида тулик баён килиб берилган.
Бозор иқтисодиётида нархлар эркинлашади, пулни кадрсизланиш даражаси ортиб бориши билан даромадларнинг 
энг кам ва уртача даражасини мунтазам ошириб бориш амалга оширилади. Масалан, иш хаки, нафака, пенсия, 
стипендиялар оширилиб бормокда. Ахолининг банклардаги омонатларни фоизлари ҳам кайта куриб чикилади ва 
оширилиб борилади.
2003 йил 1 мартдан бошлаб иш хаки ва бошка туловлар 0,20 микдорида ёки 20 % га купайтирилади. 2005 йилда 
1,2 мартага, энг кам иш хаки 7835 сумга купайтирилди.
Даромадлар нисбатини узгартиришда 1993 йилда жорий этилган янги ягона таъриф сеткаси катта аҳамиятга эга 
булди. Яъни 22 та разряд белгиланди, таъриф коэффицентларга караб иш хаки белгиланди.
Ички истеъмол бозорини химоя килиш ҳамда озик-овкат махсулотлари ва ноозик овкат моллари асосий турлари 
истеъмолчини муайян даражада саклаб туриш булди.
Ахолининг кам таъминланган табакаларини ижтимоий химоялаш ва куллаб кувватлаш борасида турли чора-
тадбирлар утказилди. Пенсионерлар, ногиронлар, куп болали ва кам даромадли оилалар, ишсизлар, ўқувчи ёшлар 
турли хил йуллар билан химоя килиб борилди.
Ижтимоий химояни янги тизимига утилди. Ёрдам тизимида факат кам таъминланган ва меҳнатга лаёкатсиз 
фукароларга нисбатан кулланилиб, шу максад учун давлат манбалари билан бир каторда меҳнат жамоалари, турли 
ташкилот ҳамда жамгармаларининг маблагларидан ҳам фойдаланилди. Бу имкониятлар факат махалла оркали 
етказиб берилади. Махаллада бюджет хисобидан, корхона, ташкилотлар, тадбиркорлик тузилмалари ва айрим 
фукароларнинг ихтиёрий утказган маблаглари хосил килинади. Шундай килиб, давлатнинг бу сохадаги ижтимоий 
сиёсати борган сари такомиллашиб, ахолини ижтимоий химоя килиш кучайиб боради.

Download 1,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   72




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish