Иктисодиёт ишлаб чикаришни ташкил этиш

Ёрдамчи 
цех 
Тайѐрлов 
цехи 
Қайта 
ишлов 
цехи 
Йиғув 
цехи 
Инстру- 
ментал 
Ремонт 
энергияси
Транспорт 
Кенг халқ 
истеъмоли 
товарлари 
ишлаб 
чиқарувчи 
цехлар 
Чиқиндила
рни қайта 
ишловчи 
цех 
Идишлар 
тайѐрлов 
цехи 
Юкларни 
ортиш ва 
тушириш 
цехлари 
Қўшимча ишлаб чиқариш 
участкалари 
Асосий ишлаб чиқариш 
участкалари 
Асосий цех 
Қўшимча 
цех 
Оралиқ 
цех 
ЦЕХ

---

15 

якка тартибда; 

сериялаб;

ялпи. 
Якка тартибда ишлаб чиқаришда маҳсулотларни доналаб ишлаб чиқарилиши 
амалга оширилади. Бу турнинг афзаллик томонлари қуйидагилар: 
• ишлаб чиқарилаѐтган маҳсулотнинг кўп номенклатурага эга эканлиги; 
• иш жойининг технологик ихтисослашув асосида ташкил этилиши; 
• универсал қурилмалардан фойдаланиш; 
• қўл меҳнатидан фойдаланишнинг юқорилиги; 
• ишлаб чиқариш жараѐни давомининг узунлиги; 
• назоратни автоматлаштиришни мақсадга мувофиқ эмаслиги; 
• сифатни назорат қилишда статистик усуллардан фойдаланиш имконияти йўқлиги; 
• жонли меҳнат сарфи юқорилиги ва бошқалардан иборат. 
Сериялаб ишлаб чиқаришда бир турдаги маҳсулотлар катта (йирик) партияларда 
ишлаб чиқарилади. 
Ялпи ишлаб чиқариш ўзининг узлуксизлиги ва чекланган маҳсулотни ишлаб 
чиқаришнинг давомийлиги билан ҳараклерланади. 
Ишлаб чиқариш тузилишига бир қатор омиллар таьсир этади: 
• тармоқ омили; 
• конструксиянинг соддалиги; 
• сифатга қўйилган талаблар; 
• ишлаб чиқариш тури, ихтисослашуви даражаси; 
• қурилмалар таркиби; 
• ишлаб чиқариш жараѐнининг ҳарактери; 
• хизмат кўрсатишни ташкил этилиши ва ҳоказо. 
ўз навбатида ишлаб чиқаришнинг тузилиши доимий равишда такомиллаштириб 
боришни тақозо этади. 
Ҳозирги кунда ишлаб чиқаришнинг тузилишининг такомиллаштириш йўналишлари 
қуйидагилар: 
• корхонада воқеаларни йириклашуви; 
• цехлар ва ишлаб чиқариш корхоналарининг ташкил этишни илғор тамойилни қидириб 
топиш; 
• асосий ва қўшимча цехлар орасидаги оплимал муносабатни сақлаш; 
• ишлаб чиқаришни комбинациялашувини ривожлантириш; 
• корхоналарда цехсиз бошқарув тузилишини ташкил этиш ва бошқалар. 
Корхона бош режаси - саноат корхоналарини лойиҳалаштиришнинг асосий 
қисмларидан бири ҳисобланиб, корхона ҳудудини ободонлашуви, режалаштирилиши, 
бинолар, иморат ва иншоотлар жойлашуви, транспорт коммуникацияси, хўжалик ва 
маиший хизмат тизимини ташкил этилиши каби оммавий тадбирларни ўз ичига олади. 

---

16