|
Ikkinchi jahon urushi davrida jismoniy tarbiya va sport
1941-yil 22-iyunning eita tongida fashistlar Germaniyasi urush e’lon qilmasdan, to'satdan havo hujumini boshladi. Urush millionlab sovet kishilarini qirib tashladi. Unga qarshi barcha sovet kishilari safida sport tashkilotlarining rahbarlari, deyarli barcha taniqli sportchilar faol ishtirok etdi. Ularning ko'plari xalq, Vatan yo'lida jonlarini fido etdilar.
Urush yillarida asosan jangchilar va front oiqasidagi mehnatkashlami, ayniqsa, yoshlami haibiy-jismoniy tayyorlash ishlariga katta e’tibor berildi.
1941-yilning sentabrida umumiy harbiy tayyoigaiiik joriy etildi. Haibiy-o'quv punktlari tashkil etilib, uning mashg'ulotlari 110 soatlik reja asosida o'tkazildi. Mashg'ulotlarda tig' (shtik) sanchish, miltiqni ishlatish, granata uloqtirish, to'siqlaidan oshish kabi mashqlar o'igatildi. Dastur asosida shug'ullanuvchilar turli ixtisosliklar bo'yicha guruhlarga ajratilib o'qitildi. Bunda qo‘1 jangi - 25 soat, chang'i janglari - 20—40 soat, tog'dan otishish - 30 soat davomida o'igatilar edi.
Yozgi mavsumda suzish va suvda yruklami o'tkazish, cho'kayotganlami qutqarish va birinchi yordam ko'rsatish kabi mashg'ulotlar tashkil etilgan.
1942-yilda GTO talablari harbiy-jismoniy tayyorgarlikka moslashtirib qayta ishlab chiqildi va amalda qo'llanildi.
Urush yillarida kasaba uyushmalari «Dinamo», «Spartak» sport jamiyatlari, o‘quv yurtlaridan 28 ming jismoniy madaniyat jamoalari faol ishtirok etdi. Rossiyaning barcha hududlari, shuningdek, Kavkaz va Markaziy Osiyo Respub- likalarining sportchi yoshlari urushda qatnashdi. Moskva, Pe- terbuig (Leningrad) va boshqa shaharlardagi jismoniy madaniyat institutlarida haibiy ofitserlami tayyorlash va ulami urushga jalb etish amalga oshirildi.
Urush boshlangan yillarda maktablaming VIII—X sinflarida harbiy jismoniy tarbiya darslari o'tkazila boshladi.
Shu tariqa sportchilar harbiylar qatorida, matonat bilan jangga kirib, fashistlaiga zarba berishda oldingi saflarda borishdi.
Ma’lumotlaiga qaraganda urushning birinchi kunlarida- noq o'z ixtiyori bilan jangga otlangan kasaba uyushmalari, «Dinamo», «Spartak» sport jamiyatlari va boshqa jamoalar- dagi yetuk sportchilar soni ko'p bo'lgan. Ular orasida taniqli bokschilar N.Korolev, L.Temuryan, B.Galushkin, kurashchi G.Pilnov, og'ir atletikachi N.Shatov, konkida uchuvchi A.Kopchinskiy, suvda suzuvchi — eshkak eshuvchi A.Dolgushin, chang'ichi ayol L.Kulkova va boshqalar juda ko'p bo'lgan.
Belorussiya, Ukraina va unga yaqin bo'lgan chet mam- lakatlaming o'rmon va tog'larida partizanlar xizmat qilgan. Ular safida sobiq sportchilar ham .anchagina bo'lganligi maium.
Harbiy qismlarda jangchilaming harbiy-jismoniy tayyor- gaiiigi va barqaroriigini mustahkamlashda haibiy sarkardalar G.KJukov, I.S.Konev, A.M.Vasilevskiy kabilaming ta’lim- taibiyalari muhim o'rin tutganligini e’tirof etish zarurdir.
Yana shuni ham ta’kidlash zarurki, urush yillarida front orqasida mehnat qiluvchi aholi o'rtasida jismoniy madaniyat va sport ishlari o'z faoliyatini to'xtatgan emas. Bunga ba’zi e’tiborii misollami keltirish mumkin, ya’ni 1941-yil dekabida rus xokkeyi bo'yicha Moskva kubogi o'tkaziladi. Bunda qizil
harbiy markaziy uyi jamoasi (SDKA) g‘olib chiqadi.
1943-yil frontda jiddiy o'zgarishlar, olg a siljishlar yuz berganligi tufayli mamlakatda ommaviy sport ishlari jonla- nadi. Ba’zi sport turlari bo'yicha respublikalar va umumitti- foq miqyosda birinchilik uchun sport musobaqalari tashkil etiladi. 1943-yilda gimnastika bo'yicha umumittifoq sport musobaqasi tashkil etildi. Shuningdek, bu an’ana yengil atletika, konkida uchish, chang'ida yurish, suzish, velospoit, og'ir atletika va qoi jangi (rukopashniy boy) kabi turlarda davom ettirildi. Bunday musobaqalar Kavkazorti, O'rta Osiyo, Uzoq Sharq, Ural va Sibir hududlarida ham o'tkazilgan.
O'quv yurtlarida ham jismoniy tarbiya va sport mashg'ulotlari qayta tiklana boshladi va sport turlari bo'yicha musobaqalar tashkil etildi.
1942-yilda 140 sport maktabi faoliyat ko'rsatgan bo'lsa,
1943-yilda esa ularning soni 280 taga yetdi. Maktablar, hu- nar-texnika bilim yurtlari va oliy o'quv yurtlarida chang'ida yurish, yengil atletika, tig' (shtik) jangi va boshqa harbiy jismoniy mashg'ulotlar bo'yicha musobaqalar tashkil etildi.
1944-yilda sportning 14 turi bo'yicha mamlakat bi- rinchiligi o'tkazildi. Shuningdek, futbol bo'yicha mamlakat kubogi uchun musobaqa o'tkazilib, «Zenit» (Leningrad) jamoasi g'olib chiqdi. Sport musobaqalarida ko'p rekordlar .o'matildi. Bu, o'z navbatida, aholining jipsligi va urushda g'oliblik uchun olib borilgan barcha tadbirlaming namunasi hamda ijobiy samaralari edi.
Xulosa qilib aytganda, sobiq Ittifoq jismoniy taibiya tizimi hamda uning barcha ishtirokchilari fashistlar ustidan g'alaba qilishga bor kuch va imkoniyatlarini safaibar etdilar va g'olib keldilar.
O'z-o'zini nazorat qilisb uchun savol va topshiriqlar
1. Ikkinchi jahon urushi davrida jismoniy taibiya va sport ishlarining qanday xususiyatlari mavjud edi?
2. Urush yillaridagi harbiy-jismoniy mashqlar haqida ma’lumot bering.
3. Urush davrida maktablar va boshqa o‘quv yurtlarida jismoniy tarbiya ishlari qanday amalga oshirildi?
4. Urush maydonlarida jasorat ko'rsatgan taniqli sportchilardan kimlami bilasiz?
5. Front orqasida mehnat. qilayotgan aholi o'rtasida qanday sport tadbirlari o'tkazildi?
6. Urush yillarida Kavkaz, O'rta Osiyo sportchilari va harbiy-jismoniy xizmatchilar qanday qahramonlik namuna- larini ko'isatdilar?
7. Qo'shimcha adabiyotlami mustaqil o‘qish.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
