Ikkinchi guruh elementlari (Ishqoriy er metallari) Mavzu rejasi

Ikkinchi guruh elementlari (Ishqoriy er metallari)

• Ikkinchi guruh elementlari (Ishqoriy er metallari)
• Mavzusidan taqdimot slaydlari

Ikkinchi guruh elementlari (Ishqoriy er metallari) Mavzu rejasi

1.Elementlar ning umumiy tavsifi

2. Elementlarning olinishi 3. Fizik –kimyoviy hossalari 4.Binar birikmalari

5. Suvning qattiqligi va yoqitish usullari

Ikkinchi gurux elementlari umumiy hossalari

Be

Mg

Ca

Sr

Ba

Ra

9

24

40

88

137

[223]

2s2

3s2

4s2

5s2

6s2

7s2

))

)))

))))

)))))

))))))

)))))))

ortadi

ortadi

Element

Аr

Tashqi qavatidagi elektroni

Elektron qavati

Kimyoviy

faolligi

Qaytaruvchilik

hossasi

Atom

radiusi

ortadi

II guruh elementlarining fizikaviy xossalari

• II guruh elementlarining fizikaviy xossalari

Olish usullari

• Be, Mg, Ca – ular xloridlarining NaCl (Be), KCl (Mg,Ca) va CaF2 (Ca) bilan aralashmasi suyuqlanmasi elektroliz qilib olinadi (asosiy usul).

Shuningdek metallarning oksidlari, ftoridlarini Al, Mg, C, Si bilan qaytarib olinadi:

• 4ЭО + 2Al ЭО∙Al2O3 + 3Э (Э = Ca, Sr, Ba),
• BeF2 + Mg MgF2 + Be (kukun),
• MgO + C CO + Mg,
• 2MgO + 2CaO + Si 2CaO∙SiO2 + 2Mg.

Vodorodli birikmalari

• Vodorodli birikmalari. Ishqoriy-yer metallarining gidridlari EH2 – oq kristall moddalar bо‘lib, ionli kristall panjaraga ega, anion N–. Be va Mg ning gidridlari qattiq polimer birikmalar. Gidrid-larning termik barqarorligi Ba dan Be ga tomon pasayadi.
• Suyuqlanish harorati, ○C:
• BeH2 – 125, MgH2 – 280, CaH2 – 814, SrH2 – 1050, BaH2 – 1200.
• BeH2 va MgH2 bu haroratda parchalanadi.
• Sanoatda ham, laboratoriyada ham Mg, Ca, Sr, Ba larning gidridini olish uchun tegishli metall H2 atmosferasida qizdiriladi. BeH2 efir eritmasida quyidagi reaksiya bо‘yicha olinadi:
• BeCl2 + 2LiH → BeH2 + 2LiCl.
• EH2 + 2H2O → E(OH)2 + 2H2,
• EH2 + O2 → E(OH)2.

Galogenli birikmalari

• Barcha galogenidlar EG2 – rangsiz kristall mod-dalar, ionli kristall panjaraga ega. EG2 termik barqaror; suvda yaxshi eriydi (Mg – Ba qatoridagi ftoridlardan tashqari), suvdagi eritmalaridan kristallogidrat kо‘rinishida kо‘proq 6 yoki 2 molekula suv bilan ajraladi.
• Olish usullari. CaG2–BaG2 – metall, tegishli metall gidroksidlari yoki karbonatlariga HG ta’sir ettirib olinadi:
• E + 2HG → EG2 + H2,
• E(OH)2 + 2HG → EG2 + 2H2O (BeF2 va MgF2 ham shunday olinadi),
• ESO3 + 2HG → EG2 + H2O + SO2 (MgF2 ham shunday olinadi),
• Be + G2 BeG2 (BeF2 dan tashqari).
• MgG2 (MgF2 dan tashqari) – uning tabiiy birikmalaridan ajratiladi.

Galogenli birikmalarining tuzilish holatlari

Kristall holatda

Bug’ holatda

> 900 0C bug’ holatda

Oksokislotalar bilan hosil qilgan birikmalari hossalari

• II guruh elementlarining oksokislotalar bilan hosil qilgan kо‘pgina tuzlari suvda kam eriydi. Bular – sulfatlar (Be va Mg dan tashqari), fosfatlar, arsenatlar, karbonatlar, xromatlar, oksalatlardir. Metallning tartib raqami ortib borishi bilan tuzlarning suvda eruvchanligi va kristallogidrat hosil qilish qobiliyati qoida bо‘yicha kamayadi. Qizdirilganda sulfatlar, nitratlar, karbonatlar quyidagi sxema bо‘yicha parchalanadi:
• 2ЭSO4 2ЭО + 2SO2 + O2,
• 2Э(NO3)2 2ЭO + 4NO2 + O2,
• ЭСО3 ЭО + СО2

Karbonatlarinihg parchalanish haroratlarini ion radiusini ortib borishiga bog’liqlik grafigi

• Karbonatlarinihg parchalanish haroratlarini ion radiusini ortib borishiga bog’liqlik grafigi

Kalsiy karbonatning turli holatdagi kristall panjarasini tuzilishi

Ohaktosh

marmar

polimer

Bu guruh metallarining organik moddalar bilan hosil qilgan birimalarini tuzilishi

Topshiriqni bajaring. Reaksiya tenglamasini yozing.

• Quyidagi reaksiyalardan qanday tuzlar hosil bo‘lishi mumkin?
• a)
• b)
• d)
• Quyidagi jarayonlarni yuzaga keltiruvchi reaksiya tenglamalarini tuzing:
• a)
• b)
• c)