|
Nomlanishi
|
Issiqlik nasoslarining turlari
|
TN-10
|
TN-300
|
TN-500
|
TN-1000
|
TN-3000
|
|
Issiqlik unumdorligi,
kVt-Gkal/s
|
12
0,01
|
300
0,26
|
500
0,43
|
1000
0,86
|
2500
2,15
|
|
Isituvchi binoning
maydoni yuzasi,
m2
|
170
|
4300
|
7150
|
14 300
|
35 700
|
|
Sarf, m3/s:
isitish tizimidagi suv;
kichik potentsialli suv manbasi;
|
-
|
25
50
|
35
70
|
85
165
|
140
310
|
|
Isitish tizimida suv harorati
|
50 – 70
|
|
Iste’mol qilinidigan elektr quvvati, kVt
|
4
|
90
|
150
|
300
|
630
|
|
Alohida agregarlar va issiqlik nasoslarining o‘lchamlari, m:
koapressorli agregat;
kondensatorli-bug‘latgichli agregat
|
0,5 x 1,0x2,0
|
4,5 x1,8 x1,7
|
2,8x2,2 x1,1
3,9x3,3
x2,8
|
4,0x1,5 x2,3
4,9x2,1
x1,5
|
5,2x2,0 x3,0
5,0x1,7x
x3,3
|
|
Issiqlik nasosining massasi, t
|
0,2
|
4,3
|
9,7
|
15
|
22
|
|
Issiqlik nasoslari o‘rnatmasining harajatlarni qoplash muddati 1-2 yildan oshmaydi. Issiqlik ta’minotining mustaqil rivojlanishida issiqlik nasoslarini ishlatish eng istiqbolli yo‘nalish hisoblanadi. 100 dan 10 000 gacha quvvatli issiqlik stansiyalarining narxi g‘arbiy Yevropa mamlakatlarida 600-700$/kVtga to‘g‘ri keladi. Ko‘plab chet el issiqlik stantsiyalarining xarajatlarini qoplash muddati ikki yildan oshmaydi.
Isitish tizimining samaradorligi quyidagi formula orqali aniqlanadi:
(3.1)
bu yerda, Rt – issiqlik quvvatining hosilasi;
Pe – sarflangan elektr quvvati.
50-550C yuqori potentsial haroratida suv haroratining φ o‘rtacha qiymatiga suv manbasining issiqligini ishlatish kerak. 3.3- jadvaldan 1 kVt elektr quvvatining sarflari keltirilga.
3.3-Jadval
Issiqlik o‘rnatmasining samaradorligi.
tB(0C)
|
5,0
|
10,0
|
15,0
|
20,0
|
25,0
|
30,0
|
35,0
|
40,0
|
φ
|
2,5
|
3,7
|
4,2
|
4,8
|
5,5
|
6,0
|
6,5
|
7,0
|
Elektr energiyani tejash uchun asosan isitish mavsumida taxminan 3 Gkal gacha tejash mumkin. 1 Gkal uchun har yilda yoqilg‘ini tejashdan hisoblab chiqilganlarni taqqoslab ko‘rish mumkin. 1 Gkal quyidagilarga teng bo‘ladi: 200 kg – ko‘mir, 1000 kg – mazut, 120 m3 gaz.
3.4- jadvalda TNU tipli issiqlik nasosining parametrlari ko‘rsatilgan.
3.4-Jadval
Issiqlik nasoslarining texnik haraktyeristikalari.
Parametrlar
|
TNU-KR-5
|
TNU-KR-10
|
TNU-KR-18
|
TNU-KR-25
|
TNU-KR-50
|
Chiquvchi issiqlik quvvati, kVt
|
5
|
10
|
18
|
25
|
50
|
Iste’mol qiluvchi elektr quvvati, kVt
|
2
|
3,3
|
6
|
8,5
|
16
|
Massasi, kg
|
100
|
200
|
250
|
400
|
450
|
Asosiy agregatning o‘lchamlari, mm
|
500x400
x1000
|
600x400
x1700
|
600x450
x1800
|
800x650
x2000
|
1610x650
x2100
|
Suv isitiladigan qurilmani o‘lchami, mm
|
700x1750
|
810x2000
|
810x2460
|
810x2460
|
810x2460
|
Issiqlik nasoslarini ishlatishning afzalliklari: issiqlik elektr stantsiyasining bug‘ turbinasini suv bilan aylantirib sovitish, sanoat korxonalarining ventilyatsion chiqindilaridan foydalanish, gaz turbinali o‘rnatmadan chiquvchi gazlarni sovitish. Issiqlik nasoslarining kamchiliklari shundan iboratki, u qo‘shimcha isitgich bilan ishlatilishi kerak. Yilning sovuq vaqtida issiqlik nasoslarining issiqlik unumdorligini kamchiliklari to‘ldirilishi lozim. Bundan tashqari energetik resurslarning o‘rtacha qiymatida harajatni qoplash muddati montajdan keyin 4-6 yilga boradi.
Ikkilamchi energiya resurslaridan foydalanish orqali energiyani tejash va samaradorligini oshirish masalalari
Termik texnologik jarayonlarda issiqlik jihozlari ya’ni, quritish, isitish, kuydirish, metallarga tyermik ishlov berish uchun issiqlik manbasi tabiiy gaz, mazut, ko‘mir, torf hisoblanadi. Yoqilg‘ini yoqish uchun turli xildagi gorelkali qurilma ishlatiladi. Bularning tuzilishi ishlatiladigan yoqilg‘isiga ya’ni, mazutli forsunka, gazli va ko‘mirli gorelkaga bog‘liqdir. Garelkali qurilmalarning asosiy parametrlari quyidagilar hisoblanadi:
Issiqlik quvvati;
Havo va yoqilg‘i bosimi;
Ishchi diapazonini rostlash.
200
Gorelkali qurilma minimal solishtirma yoqilg‘i harajatida issiqlik o‘rnatmasining talab etilgan issiqlik quvvatini ta’minlashi kerak.
Mazutni yoqish uchun forsunkalar ishlatiladi. Ular mexanik, bug‘li, havoli va rotatsion turlarga bo‘linadi. Changsimon yoqilg‘ini yoqish uyurmali gorelka yordamida amalga oshiriladi. Turli xil gorelkalarning asosiy xossasi sifatida mahsus ishlarda yoqilg‘ini to‘liq yonishini ta’minlash uchun issiqlik o‘rnatmalarining o‘txona maydonida joylashishini va ularni tanlash metodlari hisobga olinadi.
Gorelkali qurilmalarda yoqilg‘ini yoqish samaradorligini oshirishga quyidagi yo‘llar bilan erishiladi:
issiqlik o‘rnatmasining issiqlik yuklamasini nazorat qilish hisobidan yonish jarayonini optimallashtirish;
yoqilg‘i yoqish sifatini oshirish;
ortiqcha havo koeffisientini avtomatik rostlash.
Yonishda uzatiladigan havoni isitish o‘txona hajmida isitilgan havoni isitish hisobidan yoqilg‘i sarfi kamayishiga olib keladi. Yoqilg‘ining to‘liq yonmasligi mexanik va kimyoviy ta’siridan yoqilg‘i isrofini kamaytiradi va yonish qismida haroratni oshiradi. Havoni 250-3000C gacha isitish evaziga ishlatiladigan yoqilg‘ini 15-25 % gacha tejashni ta’minlaydi. Regenerativ yoki rekuperativ havo istish uchun issiqlik almashinishi yordamida issiqlik o‘rnatmalarining chiquvchi gazlarining issiqlidan havoni isitish uchun foydalanish maqsadga muvrfiqdir.
3.4-rasmda har xil haroratli tutun gazlari (tT) uchun 1,05 ga teng ortiqcha havo (α) koeffisientida birlamchi havoning haroratlarini (tBH) isitishga va tabiiy gazni (Et) tejashga bog‘liqlik grafigi ko‘rsatilgan.
3.4. Rasm. Ortiqcha havo koeffisienti α=1,05 ga teng bo‘lganda birlamchi havoni isitish haroratining gazni tejashga bog‘liqlik grafigi
3.4-rasmdan ma’lumki, havo haroratini oshirish bilan energiyani tejash ham oshadi. Turli xildagi yoqilg‘ilar uchun havoni isitish haroratining qiymati har xil bo‘ladi. Shuningdek, gaz uchun bu harorat 250-4000C ga teng. Turli xil haroratdagi dastlabki havo isitishning ortiqcha havo koeffisienti yonuvchi gaz haroratiga bog‘liqlik grafigi 3.5-rasmda ko‘rsatilgan.
Tabiiy gaz uchun ortiqcha havo koeffisientining optimal qiymati 1,05-1,10 ga teng. Bunda energiya tejamkorlik samaradorligi maksimal bo‘ladi. Mazut va har xil ko‘mirlar uchun birlamchi havoni isitish haroratining enegiyani tejashga bog‘liqligi gaz uchun ko‘rsatilgan 3.4-rasmdagi singari bo‘ladi. Havoni isitish harorati mazut va har xil ko‘mirlar uchun 1500C dan 380-4000C gacha oraliqda bo‘ladi. Havo isitilishini oshirganda, uning yonish issiqligi kamayishi bilan yoqilg‘i tejaladi.
11.5. Rasm. Turli xil haroratdagi dastlabki havo isitishning ortiqcha havo koeffisientining yonuvchi gaz haroratiga
bog‘liqlik grafigi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
