"ijtimoiy va iqtisodiy fanlar" kafedrasi

p£=------^o-^'r-^t—^ac--^h-^a--^y-^il-^l-^ik--^q-ⁱ-^y-^m--^a-^t-ⁱ---- -
Maiisulot hajmi
Mashina va uskunalar o'rtacha
p^_ g=----------^y-^il-^l-^ik--^q-ⁱ-^y-^m--^a-^t—ⁱ -------
Mahsulot hajmi

Ushbu qaytimga oid samaradorlik ko‘rsatkichlari har bir ming yoki bir so‘mlik asosiy vositalarga to'g'ri keladigan mahsulot ha.jmini ifoda- laydi. Qaytim ko‘rsatkichlarini tobora oshib borishi ijobiy o'zgarishlami

bildiradi.
Sig‘imga oid ko‘rsatkichlar esa bir birlik mahsulot tarkibida qancha
asosiy vositalar qiymati mayjud ekanligini tavsiflaydi. Ushbu ко rsat- kich kamayib borishi yaxshi natijalarni ko'rsatadi yoki aksincha.
Ishlab chiqarish quvvatlaridan foydalanish va uning holatiga baho berishga iqtisodiy talililda alohida ahamiyat beriladi. Korxona ishlab chiqarish quvvati, deb uning to‘la ish bilan bandlik holatiga aytiladi. Bu holat nafaqat maiisulot ishlab chiqarish darajasiga, balki uning xarajatlar tarkibiga, moliyaviy natijasiga ham ta’sir etuvchi birlik sifatida qaraladi. Ishlab chiqarish quvvatlari va uning foydalanish darajalariga baho berish asosida korxonaning joriy davrdagi iqtisodiy potensiali hamda uni maq-
sadli boshqaruvi belgilanadi.
Ishlab chiqarish quvvatlaridan foydalanish tahlilining quyidagi qa-
torl arini tavsi fl ash mumkin:
—korxona ishlab chiqarish quvvatlarining texnik-iqtisodiy ко rsat-
kichlari tizimi;
—texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlar va ishlab chiqarish quvvatlaridan
foydalanishning qiyosiy tahlili;

• 
  ishlab chiqarish quvvatlaridan foydalanishning korxona xarajat- lariga ta’siri tahlili;
  
• 
  ishlab chiqarish quvvatlaridan foydalanishning korxona ishlab
  

chiqarish samaradorligiga va faoliyat natijaviyligiga ta’siri tahlili.

Tahlilda asosiy vositalaming samaradorlik ko‘rsatkichlari va d a r­ ning ta’sir etuvchi omillar ikki tarkib bo‘yicha o‘rganiladi:

1. 
   Asosiy vositalaming samaradorligi va uning o‘zgarishiga ta’sir etuvchi omillar tahlili.
   
2. 
   Asosiy vositalar va ulardan samarali foydalanish ko‘rsatkichla- rining mahsulot hajmining o‘zgarishiga ta’siri tahlili.
   

Asosiy vositalaming samaradorlik ko‘rsatkichlari va ulaming o'zga- rishiga ta’sir etuvchi omillar qatoriga quy idagilar kiritiladi.
Fond qaytimi (sigimi) va uning o‘zgarishiga ta’sir etuvchi omillar:

• 
  mahsulot ishlab chiqarish hajmi va uning o‘zgarishi;
  
• 
  asosiy fondlar obrtacha yillik qiymatining o‘zgarishi.
  

Mahsulot hajmiga ta’sir etuvchi mehnat vositalari bilan bogiiq boigan omillar qatoriga quyidagilar kiritiladi;

• 
  asosiy fondlar o‘rtacha yillik qiymatining o‘zgarishi;
  
• 
  fond qaytimi (sig‘imi)ning o‘zgarishi.
  

Asosiy vositalar tahlili natijalari ular bo‘yicha boshqaruv qarorlarini qabul qilishda muhim ahamiyatga ega.


Foydalanilgan Veb-saytlar ro‘yxati:

1. 
   https://covid19.who.int
   
2. 
   https://review.uz
   
3. 
   https://index.minfin.com.
   
4. 
   https://ru.wikipedia.org