Ijtimoiy soha, iqtisod va huquq

13-MAVZU: “ETIKA” FANINING PREDMETI VA JAMIYAT HAYOTIDAGI AHAMIYATI 

 

 

 

204 

 

 

 

Qozi  Nasimiyning  terisini  shilishga  buyuradi.  Jallod  ishga  kirishadi,  atrofga  qon  sachraydi. 

SHunda qozi odamlarga, nari turinglar, bu kofirning tomchi qoni biror eringizga tegsa, usha erni 

kesib tashlash kerak buladi, deydi. qozi gapini tugatar-tutatmac, Tangri  irodasi bilan  bir tomchi 

qon sachrab kelib uning jimjalog‘ita tegadi. Olomon qozidan barmog‘ini kesib tashlashini talab 

qiladi. Endi qozining oldida tanlov turardi yo barmog‘ini kesishga berib, gapining ustidan chiqishi 

kerakki  gapidan  kaytib,  sharmisor  bo‘lishi  kerak.  Qozi  axloqiynopok,  qo‘rqoq  va  xudbin  odam 

sifatida  gapidan  kaytadi.  Nasimiy  esa  kiynoqqa  mardonovor  chidab,  churq  etmaydi,  aksincha 

qozining  axvolini  ko‘rib,  istexzoli  kuladi  va  co‘ngi  g‘azalini  yoddan  aytadi.  Nasimiyning  bu 

jasorati asrlardan-asrlarga o‘tdi, ne-ne shoirlarning she’rlarida madh etildi, o‘zi esa insoniy poklik 

va yuksak axloqiylikning o‘lmas timsoli bo‘lib qoldi. Bir namuna sifatida buyuk turkman shoiri 

Maxtum qulining “Savol-javob” she’ridan quyidagi sakkiz satrni keltirish mumkin :  

Maxtum quli - u Himadip, emadilar-tuydilar?  

 

U nimadip, ulug‘ kunga qo‘ydilar? 

 

Ul kim edi tovonidan so‘ydilar? 

 

SHoir bo‘lsang, shundan bizga xabar ber! 

 

Durdi shoir - U diydordir, emadilar-tuydilar,  

 

U namozdir- qiyomatga quydilar, 

 

Nasimiyni tovonidan so‘ydilar, Bizdan 

salom bo‘lsin, javobimiz shu! 

 

SHunday qilib, ushbu misolda uch xil tanlovni, uch xil masuliyatni va ixtiyor erkinligidan uch xil 

foydalanishni ko‘rdik. Demak, xar bir insonning bu dunyoda axloqiy tanlov sinovidan o‘tmasligi 

mumkin emas.