Ijtimoiy soha, iqtisod va huquq

10-MAVZU. 

 

MANTIQ 

ILMINING 

PREDMETI, 

ASOSIY  QONUNLARI.

 

TUSHUNCHA TAFAKKUR SHAKLI SIFATIDA 

 

 

 

144 

 

 

 

etadi.Argumentlash  ishonch-e’tiqodni  shakllantirish  vositasidir.  Ishonch-e’tiqod 

esa, insonning komillik mezonlaridan biri bo‘lib hisoblanadi. 

 

Ishonch –e’tiqod- bu kishillarning xulq-atvori va hatti –harakatini belgilab beradigan 

qarashlari va tasavvurlaridir. 

 

Vatanimizning  gullab-yashnashi,  barqaror  rivojlanishi  ma’lum  bir  darajada 

yoshlarning  chuqur  bilimga,  mustahkam  ishonch-e’tiqodga  va,  umuman,  komil 

inson bo‘lishlariga bog‘liq. Bu haqda O‘zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti 

I.  A.  Karimov  shunday  deb  ta’kidlagan:  «Komil  inson  deganda  biz,  avvalo,  ongi 

yuksak, mustaqil fikrlay oladigan, xulq-atvori bilan o‘zgalarga ibrat bo‘la oladigan, 

bilimli, ma’rifatli kishilarni tushunamiz. Ongli, bilimli odamlarni oldi-qochdi gaplar 

bilan  aldab  bo‘lmaydi.  U  har  bir  narsani  aql,  mantiq  tarozisiga  solib  ko‘radi.  O‘z 

fikr-o‘yi, xulosasini mantiq asosida qurgan kishi etuk odam bo‘ladi».  

 

Chuqur  tahlilga,  mantiqqa  asoslanmagan  bir  yoqlama  fikr  odamlarni  chalg‘itadi. 

Faqat  bahs-munozara,  tahlilga  asoslangan  to‘g‘ri  xulosalargina  haqiqatni  bilishga 

yo‘l ochadi. 

 

Bahs,  munozara  yuritishning,  chin  fikrlarni  isbotlay  bilishning,  xato  fikrlarni  rad 

etishning o‘ziga xos qonun-qoidalari mavjud. Bu qoidalarni bilish har bir insonga, 

shu jumladan, talabalarga chin fikrni xato fikrdan ajrata bilish, to‘g‘ri tafakkurlash 

madaniyatini shakllantirish imkonini beradi. 

 

Mantiq ilmining fan va texnika taraqqiyoti uchun ahamiyati 

 

Mantiqiy kategoriyalarning universal harakterga ega bo‘lishi ularni bilishda, ishlab 

chiqarish  jarayonlarida,  texnika  tarmoqlarida  ixtisoslashtirilgan  holda  tadbiq  etish 

imkoniyatini tug‘diradi. Bu esa, mantiqdan turli fanlarning konkret masalalarini hal 

qilishda foydalanishning keng imkoniyatlarini vujudga keltiradi.  

 

Fanning tobora rivojlanib borishi, borliqning murakkab qonunlarining kashf etilishi 

ilmiy  bilish  metodi  va  mantiq  apparatini  shunga  moslashtirishni,  tafakkurning  har 

bir konkret masala xaqida aniq, xatosiz, tez hulosalar bera olishini talab qiladi.  

 

Ilmiy  va  texnik  jarayonning  bunday  talabi  natijasida  turli  fanlarga  ixtisoslashgan 

mantiq tarmoqlari vujudga keldi.  

 

Fan qadriyatlar tizimida o‘ziga xos o‘ringa ega. U katta ilmiy saloxiyatni, ijodiy kuch 

– quvvatni birlashtiradi, millat dunyoqarashini shakllantiradi, ta’lim – tarbiya, axloq 

me’yorlarini  vujudga  keltiradi,  ma’naviy  barkamol  insonni  tarbiyalaydi, 

mamlakatda qudratli ilmiy potensialni yaratishga xizmat qiladi.  

 

Mantiqni bilish, ayniqsa, ilm fan bilan shug‘ullanish, ilmiy  - tadqiqot ishlarini olib 

borish,  borgan  sari  ko‘payib  borayotgan  ilmiy  axborotlarni  tartibli  ravishda 

o‘zlashtirish,  ilmiy  masalalarning  tuzilishini  tez  bilib olish  uchun  ham  muhim  rol 

o‘ynaydi. Mantiqning ilmiy – nazariy ishlar hamda insonning amaliy faoliyati uchun 

bo‘lgan  ahamiyatini  alohida  uqtirish  bilan  birga,  chin  hulosa  chiqarishning  hal 

qiluvchi  sharti  –  hayotni  chuqur  o‘rganish,  har  bir  voqelikdagi  hollarni  mantiq 

talablari asosida bilish zarur.  

 

 Mantiq fanining fikr yuritish madaniyatini o‘stirishdagi ahamiyati 

 

---