Ijtimoiy soha, iqtisod va huquq

Diniy e’tiqodlarning tarixiy shakllari. 

Insoniyat tarixiga ko‘p sonly turli-tuman dinlar ma’lum. 

Xususan, madaniyat va bilimlar darajasi juda past bo‘lgan inson o‘ziga qudratli, yot va sirli bo‘lib 

tuyulgan  tabiatning  favqulodda  kuchlariga  qarshilik  ko‘rsata  olmagan  ibtidoiy  jamoa  davrida 

dinning ancha sodda shakllari: fetishizm, animizm, totemizm, magiya va boshqalar yuzaga kelgan.  

Fetishizm 

–  u  yoki  bu  predmetni  mo‘jizakor  xislatlarga,  odamlar  hayotiga  ta’sir  ko‘rsatish 

qobiliyatiga ega deb hisoblaydi. Bunday predmet ilohiylashtiriladi, sig‘inish va topinish ob’ektiga 

aylanadi.  

Animizm 

(lot.  «anima»  –  «jon»)  –  nafaqat  odamlar,  balki  hayvonlar,  predmetlar  va  borliq 

hodisalarini ham ruh, jon boshqarib turishiga ishonishdir.Animizm nuqtai nazaridan butun dunyo 

ruhli va jonli.  

Totemizm 

negizini  muayyan odamlar guruhining totem,  ya’ni sig‘inish ob’ekti  sanalgan ajdod 

deb e’lon qilinadigan u yoki bu hayvon, o‘simlik, predmet bilan umumiy kelib chiqishiga bo‘lgan 

ishonch tashkil  etadi.  Zero, totem  mazkur  jamoa  yoki  urug‘ning  qudratli  homiysi,  himoyachisi 

hisoblanadi,  uni  oziq-ovqat  va  shu  kabilar  bilan  ta’minlaydi  (Hindistonda  Xonumon  maymuni, 

sigir,Avstraliyada kenguru, turli qabilalarda u yoki bu ilohiy predmet).  

Magiya 

(yunon.  «mageia»  –  «sehrgarlik»)  ham  ibtidoiy  din  shakllaridan  biri  bo‘lib,  uning 

zamirida tabiiy kuchlar yordamisiz sirli tarzda, rasm-rusumlar, o‘ziga xos amallar majmui bilan 

narsalar, odamlar, hayvonlar va hatto g‘ayritabiiy kuchlar – ruhlar, insu jinslar va shu kabilarga 

---