Ijtimoiy soha, iqtisod va huquq

Dialektik ziddiyat 

– 

bir-birini istisno etuvchi qarama-qarshiliklarning bilvosita birligidir. Qarama-

qarshiliklar  –  ziddiyatlarning  negizi,  bog‘lovchi  bo‘g‘inlar  esa  –  ularni  echish  mexanizmidir. 

Quyidagi dalillar bog‘lovchi bo‘g‘inlar roli va qarama-qarshiliklar tushunchasiga misol bo‘lishi 

mumkin:  Irsiyat  va  o‘zgaruvchanlik  qutblarida  nafaqat  organizmning  avvalgi  holati,  balki 

o‘zlashtirilgan  yangi  belgilari  ham  saqlanishini  ta’minlovchi  genetik  kod  bog‘lovchi  bo‘g‘in 

hisoblanadi.  Ijtimoiy  hayotda  jamiyatning  o‘ta  boy  va  o‘ta  qashshoq  qatlamlari 

qaramaqarshiliklari o‘rtasida bog‘lovchi bo‘g‘in vazifasini o‘rta sinf bajaradi. O‘rta sinf mamlakat 

aholisining  aksariyat  qismini  tashkil  etishi  lozimligi,  aks  holda  jamiyat  holati  doimo  beqaror 

bo‘lishini  Aristotel  qadim  zamonlardayoq  qayd  etgan.  Zero,  mayda  mulkdorlar  olgan 

daromadining bir qismini o‘z ishini rivojlantirishga yo‘naltiradi, bozor kon’yunkturasini o‘rganadi 

va unga juda tez moslashadi, bozorni zarur tovarlar va xizmatlar bilan boyitadi. YAna bir misol – 

shaxs  va  jamiyat  munosabatlari.  Ma’lumki,  shaxs  va  jamiyat  qarama-qarshiliklar  hisoblanadi, 

shaxs a’zo bo‘lgan ijtimoiy guruhlar ularning o‘rtasida bog‘lovchi bo‘g‘in sifatida amal qiladi. Bu 

va  boshqa  dalillar  bilishda

  ichki  qarama-qarshiliklar  mavjudlgini  ham,  bog‘lovchi  bo‘g‘inlarni 

ham  hisobga  olish  muhim  ekanligini  ko‘rsatadi. 

XX  asr  30-yillarining  boshida  ingliz  fizigi  Pol 

Dirak  pozitronlar,  ya’ni  elektronlarga  o‘xshash,  lekin

 

musbat  zaryadga  ega  bo‘lgan  zarralar 

mavjudligini  bashorat  qildi.  Garchi  olim

 

o‘z  nazariyasida  biron-bir  xato  topmagan  bo‘lsa-da, 

aksilzarralar mavjudligiga

 

uning ishonchi yuq edi.

 

SHunday qilib, qaramaqarshiliklar aloqasi va 

ziddiyatlarni  echishning  bir-biri  bilan  bilvosita  bog‘liqligi  umumiy  xususiyat  kasb  etadi,  aloqa 

usuli esa

 

bog‘lanish xususiyati bilan belgilanadi. Bog‘lovchi bo‘g‘inlarning o‘zi ziddiyat qarama-

qarshi a’zolari xossalarining uyg‘unligidan tashkil topadi.

 

Tafovut  – 

avvalgi holatdan saqlanib 

qolgan  xossalar  ustunlik  qilgani  holda,  ayni  bir  predmet  xossalarining  mos  kelmasligidir. 

«Tafovut»  –  har  xillik,  o‘z-o‘ziga,  boshqa  narsalar,  hodisalar,  jihatlarga  mos  kelmaslik 

---