Ijtimoiy psixologiya

Ijtimoiy me’yorlar
Ijtimoiy me’yor — bu ma'lum bir vaziyatda kishilar qanday gapirishi, qanday harakat qilishini ifodalab beruvchi namuna yoki qoiiplardir. Ijtimoiy me’yorga olimlar tomonidan berilgan ta’riflarning umumlashmasi sifatida quyidagi ta’rifni qabul qi­lish mumkin: Ijtimoiy me’yor — shaxs hayotida shunday kate- goriyaki, u jamiyatning o^Lz a’zolari xulq-atvoriga nisbatan ish- lab chiqqan va ko'pchilik tomonidan e’tibor etilgan harakatlar talablaridir. Me’yor so‘zi lotin tilidan olingan bo‘lib, uning mazmuni «qoida», «namuna», «standart» degan ma’noni ang- latadi. Jamiyatdagi mavjud me’yorlar shaxsga, oilaga, guruhga, tashkilotga o‘zining aslini yo‘qotmay, o‘zligicha qola oladigan darajada ma’lum bir chegaralarni qo‘yadi. Jamiyat a’zolarining shaxslararo munosabatlari, ijtimoiy guruhlarning harakat va faoliyatlari aynan shu jamiyatdagi ijtimoiy me’yorlar orqali na­zorat qilinadi.
Ijtimoiy me’yorlar — haqiqatdan ham tartib va qadriyatlar- ning himoyachisidir. Hattoki eng oddiy o‘zini tutish (axloqiy) me’yorlari ham o‘zida guruh va jamiyat tomonidan qadrlanuvchi jihatlarni aks ettiradi.
Qadrlash va me'yor orasidagi farq quyidagicha:

• 
  Me’yor — o‘zini tutish qoidalari hisoblansa,
  
• 
  Qadrlash — yaxshilik, yomonlik, to‘g‘rilik, noto‘g‘rilik, majburlik va majbur emaslik kabi tushunchalar haqidagi abstrakt tushunchadir.
  

Ijtimoiy me'vorlarning vazifasi shundan iboratki, u jamiyat a’zolariga ma’lum bir munosabatlarda yoki harakat qilish jaray- yonida nima «to‘g‘ri», «majburiy», «tasdiqlanuvchi», «kutiluvchi>■>, «inkor etiluvchi» ekanligini tushunishga yordam beradi. Ijtimoiy me’vorlarning o‘ziga xos jihatlaridan biri ularning hech qayerda yozilmaganligi va ularni buzgan shaxs jinoiy javobgarlikka tortil- masligidadir. Ijtimoiy me'vorlarning o'ziga xos belgilari sifatida quyidagilarni ko‘rsatib o‘tish mumkin:

1.