Ijtimoiy muhit va shaxs shakllanishi

Tabiat shunday odil mo’jizaki, atrof-muhitni muvozanatga keltiradi. Chunonchi, chiqarilgan karbonat angidridni o'simliklar yutib, uni kislorodga aylantiradi. Demak, o'simliklar dunyosi, ramziy ma'noda aytganda, havoni chang va karbonat angidriddan tozalab beruvchi bebaho vositadir. Bundan inson o'z atrofini o'rab turgan tabiatni, uning o'simliklar dunyosini ko'z qorachig'iday asrabgina qolmay, uni boyilishi, qo'lidan kelganicha ko'proq daraxt ekishi, ko'kalamzorlashtirishiga intilishi zarur degan xulosa kelib chiqadi. Shuning uchun ota-bobolarimiz daraxt ekish, bog'-rog' yaralishni savobli ish deb bilishgan. Bir tup mevali daraxt ekkan kishining ikki dunyosi obod bo’ladi, deb bejiz aytishmagan.

• Tabiat shunday odil mo’jizaki, atrof-muhitni muvozanatga keltiradi. Chunonchi, chiqarilgan karbonat angidridni o'simliklar yutib, uni kislorodga aylantiradi. Demak, o'simliklar dunyosi, ramziy ma'noda aytganda, havoni chang va karbonat angidriddan tozalab beruvchi bebaho vositadir. Bundan inson o'z atrofini o'rab turgan tabiatni, uning o'simliklar dunyosini ko'z qorachig'iday asrabgina qolmay, uni boyilishi, qo'lidan kelganicha ko'proq daraxt ekishi, ko'kalamzorlashtirishiga intilishi zarur degan xulosa kelib chiqadi. Shuning uchun ota-bobolarimiz daraxt ekish, bog'-rog' yaralishni savobli ish deb bilishgan. Bir tup mevali daraxt ekkan kishining ikki dunyosi obod bo’ladi, deb bejiz aytishmagan.
• Muhammad alayhissalom hadislarida bu ishning savobi xususida quyidagilar aytilgan: “Ekmoq niyatida qo'lingizda ko'chat turgan paytda, bexosdan qiyomat qoyim bo'lib qolishi aniq bolganda ham, uigursangiz, uni ekib qo'ying". Inson ehliyoji uchun zarur bo'lgan suv, oziq-ovqat mahsulotlari, kiyim-kechak ham tabiatdan olinadi, hattoki insonning xastalikdan qutulishi, salomatligini tiklash uchun zarur bo'lgan dori-darmonlar ham ona tabiatda yelishgan mevalar, turli giyohiar va ziravorlardan tayyorlanadi. Inson tanasida birona ortiqcha a'zo bo'lmaganiday, tabiatda ham ortiqcha yaratilgan biroita narsa yo'q. Uiarning hammasi hayot uchun zarur. Keyingi yillarda esa ularga nisbatan shafqatsizlarcha munosabatda bo'lindi. Tabiiy daryolarni bo'g'ib, yo'lini to'sib, sun'iy dengizlar yaratish, cho'llarni o'zlashtirish bilan shug'ullanildi. Bu “yutuqiar” tufayli tabial qonunlari hamda uning murakkab va nozik muvozanati buzildi. Biroq, odamlar buning turli-tuman ofatlar keltirib chiqarishi mumkinligini hisobga olmadi. Natijada o’t-o'lanli yaylovlar, yam-yashil maysazorlar payxon qilinib, yangi yerlar o'zlashtirildi. Ekinlarga qiron keltiradigan hasharotlarni yeb bitiradigan qushlarning bir qismi yo'qolib ketdi. Bu osmondan va yerdan sepiladigan og'ular kasofatidir.