«Ijtimoiy menejment» fanining sillabusi

8.1.-rasm. Nazorat jarayoni

24

 

Nega  nazorat  qilish  bu  darajada  muhim?  Rejalashtirish,  maqsadga 

muvaffaqiyatli erishishda ko'maklashuvchi tashkiliy tuzilmani yaratish va samarali 

rahbarlik  orqali  ishchilarni  ruhlantirish  maqsadida,  tashkil  qilinadi.  Lekin  barcha 

menejer  va  ishchilar  aniq  bir  maqsadga  erishish  uchun  qilgan  ishlari  va 

yetishayotgan  natijalari  rejadagidek  ketishiga  doim  ham  kafolat  yo'q.  Nazorat 

qilish  muhimdir,  shunday  ekan  menejerlar  uchun  bu  -  tashkiliy  maqsadlarga 

erishilayotganini nazorat qilishga va agar erishilmasa ularni sabablarini o'rganishga 

yordam beruvchi yagona mehanizm hisoblanadi. Nazorat funksiyasining qiymatini 

uch  muayyan  sohalarda  ko'rish  mumkin:  reja  tuzish,  xodimlar  imkoniyatlarini 

kengaytirish va ish maskanini himoya qilish. 

 

Samarali  menejer  muntazam  ravishda  hodimlarga  berilgan  ish  meyorida 

qiliayotganiga  va  osha  faoliyat  orqali  haqiqiy  maqsadlarga  erishilayotganligiga 

ishonch  komil  hosil  qiladi.  Boshqaruv  jarayonining  so'nggi  bosqichi  sifatida, 

nazorat qilish rejalashtirishga muhim rishtani ta'minlaydi. Agarda rahbarlar nazorat 

qilmaganda edi, maqsadlar va rejalarga erishilayotgani va kelajakda qanday rejalar 

tuzish kerakligi haqida hech qanday ma'lumotga ega bo'lisha olmas edi. 

                                                 

24

 Robbins Stephen P.Management / Stephen P. Robbins, Mary Coulter. — 11th ed. R5647 2012 . 520-525-betlar 

---

86 

 

Nazorat  qilishning  ikkinchi  muhim  sababi  hodim  huquq  va  imkoniyatlarini 

kengaytirish  masalasidadir.  Aksariyat  menejerlar  hodimlarining  imkoniyatlarini 

yuqorilashga  xohish  bildiravermaydilar  chunki  ular  belgilangan  masuliyatni 

amalga  oshira  olmasligidan  qo'rqishadi.  Lekin  samarali  nazorat  qilish  tizimi 

hodimlar  samaradorligiga  fikr  va  mulkohazalarni  berib  boradi  va  potensial 

muammolar ehtimolini kamaytirib boradi. 

Menejerlarning  nazoratni  saqlab  turishlarining  so'nggi  sababi  tashkilot  va 

uning  mol  mulkini  himoya  qilishdadir.  Bugungi  kunning  tabiati  o'zi  bilan  tabiiy 

falokatlardan tahdid, molayaviy nizolar, ish joyidagi zo'ravonliklar, taklif zanjirida 

buzilishlar,  havfsizlik  buzilishi  va  hattoki  terroristik  hujumlarni  o'zi  bilan  olib 

keladi. Rahbarlar ushbu bo'lishi mumkin bo'lgan tahdidlar sharotida tashkilot mol 

mulkini  himoya  qilmoqliklari  shart.  Mufassal  o'ylangan  nazorat  tizimi  va  zahira 

rejalari minimal ish faoliyatidagi buzilishlarga yorddam berishni kafolatlaydi.