«Ijtimoiy menejment» fanining sillabusi

Ijtimoiy texnologiyalar strukturasi 

Sinflar 

Turlar 

1. Maxsus sotsiologik nazariya ko’rinishi 

bo’yicha. 

2. Jamiyat hayoti sferasiga ko’ra: 

 

iqtisodiy; 

 

siyosiy; 

 

ijtimoiy; 

 

ma’naviy; 

 

ekologik; 

 

ijtimoiy-madaniy. 

3. Ijtimoiy bilimlar darajasiga ko’ra: 

3.1.  

Makroijtimoiy: 

 

            metodologik; 

               

milliy; 

    

ko’chiriladigan; 

    

innovatsion; 

    

kreativ. 

3.2.  

Mikroijtimoiy: 

  

jamiyat fikri; 

 

ijtimoiy kafolat; 

 

ijtimoiy talabning qoni-qarliligi; 

 

ijtimoiy adaptatsiyani na-zorat qilinishi. 

4. Boshqaruv darajasiga ko’ra: 

 

global; 

 

mintaqaviy; 

 

milliy; 

 

hududiy; 

 

mahalliy. 

5. Belgilanganligiga ko’ra: 

 

ilmiy; 

 

informatsion; 

 

qonun muhofazasi; 

 

resurslar himoyasi. 

6. Shaxsiylik. 

1. Amal qilish harakteriga ko’ra: 

 

strategik; 

 

taktik; 

 

operativ; 

2. Vaqtiga ko’ra: 

 

uzoq muddatli; 

   o’rta muddatli; 

 

qisqa muddatli. 

3. Ob’ektning ijtimoiy etuklik darajasiga ko’ra: 

   past; 

 

o’rta; 

 

yuqori. 

4. Ijtimoiy samara va amaliy samaradorlik 

darajasiga ko’ra:  

 

uzoq davr samara bilan o’rta samara 

bilan past samaradorlik. 

5. Metodika ko’ra:  

 

prognozlash; 

 

ijtimoiy diagnostika; 

 

modellashtirish; 

   loyihalashtirish; 

    rejalashtirish; 

 

ijtimoiy nazorat. 

6. Ijtimoiy xarakatning shaxsiylik turiga ko’ra: 

 

o’z-o’zini o’qitish; 

 

o’z-o’zini tarbiyalash; 

 

o’z-o’zini moslashtirish; 

 

o’z-o’zini ifodalash; 

 

o’z-o’zini boshqarish. 

 

---

416 

 

16-mavzu bo’yicha tarqatma material 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Kompaniya strategiyasini belgilovchi omillar 

 

 

 

 

 

 

 

Strategiya yaratish bosqichlari 

 

 

 

1-bosqich 

2-bosqich 

3-bosqich 

4-bosqich 

5-bosqich 

Zarurat 

bo’lganda 

qayta 

ko’rib 

chiqish 

Zarurat 

bo’lganda 

qayta 

ko’rib 

chiqish 

 

Yaxshila-

nish  

 

Yaxshila-

nish 

Zarurat 

bo’lganda 

1-4 

bosqichga 

qaytish 

TASHQI  OMILLAR 

 

Ijtimoiy, siyosiy 

sharoitlar va qo-

nunchilik 

 

Tarmoqning jozi-

badorligi, raqobat 

shartlari 

 

Kompaniya uchun 

imkoniyatlar va 

xavf-xatarlar 

 

Kompaniyaning 

strategik  

vaziyati 

 

Ayrim omillar ning 

muhimligi va ularning 

strategiyaga ta’siri 

haqidagi xulosa 

 

Strategik 

tashabbuslarni 

identifikatsiya 

lash va baholash 

 

 

Vaziyatga mos 

strategiyani 

aniqlash 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kompaniyaning 

kuchli va zaif 

tomonlari bozordagi 

raqobat mavqei 

 

Shaxsiy nafsoniyat 

biznes falsafasi 

axloqiy tamoyillar 

Aktsiyalarning 

qiymati va kompa-

niya madaniyati 

 

---

417 

 

 

 

 Ongli va vujudga keluvchi strategiyalar (G.Mintsberg buyicha). 

 

 

 

 

Strategik boshqarishda vaziyatli tahlil. 

 

 

 

Tarmoq va raqobat tahlili 

Tarmoq  atrofining  asosiy  iqtiso-diy 

ta’rifini 

aniqlash 

Harakatla-nuvchi 

kuchlarni identifikatsiya qi-lish. Raqobat 

darajasini  baholash.  Kompaniyaning 

tarmoqdagi  raqobat  mavqeini  baholash. 

Bundan  keyin  raqobatda  kimlar  bir  xil 

harakat qilishini  bashorat qilish. Muvaf-

faqiyatning  kalit  omilarini  aniq-lash. 

Tarmoqning 

har 

tomonlama 

jozibadorligi haqida xulosa 

 

 

Kompaniyaning vaziyatli tahlili 

Zamonaviy  strategiyaning  yaroqli 

darajasini  baholash.  SWOT  tahlili 

o’tkazish.  Firmaning  nisbiy  ra¨obat 

mavqeini  baholash.  Kompaniyaning 

nisbiy  baho  mavqei  va  baho  raqo-

batbardoshligini  bholash.  Kompaniya 

echishi  lozim  bo’lgan  strategik  yonda-

shuvlar va muammolarni identifika-tsiya 

qilish 

---

418 

 

Tarmoqdagi asosiy iqtisodiy ko’rsatkichlarning strategik ahamiyati. 

 

Ko’rsatkich 

Ko’rsatkichning strategik ahamiyati 

Bozor hajmi 

Kichik bozorlarda katta va yangi raqobatchilarni jalb  qilish 

tendentsiyasi kuzatilmaydi; katta bozorlar muayyan tarmoqlarda 

raqobatchilik ustunligini mustah-kamlash maqsadida turli 

kompaniyalarni sotib olmoqchi  bo’lgan korporatsiyalarni o’ziga 

jalb qiladi. 

Bozor hajmining ortishi 

Jadal sur’atlar bilan o’sish yangiliklarga olib keladi, o’sishning 

sekinlashishi esa raqobatni kuchaytiradi va zaif raqiblarni kurashdan 

siqib chiqaradi 

Ishlab chiqarish quvvat 

larining ortiqchaligi yoki 

tanqisligi 

Ortiqcha ishlab chiqarish quvvatlari xarajatlarni ko’paytirib, 

daromadni kamaytiradi, ularning tanqisligi esa xarajatlarga oid 

teskari tendentsiyalarga olib keladi 

Tarmoqning da romadliligi 

Yuqori daromadli tarmoqlar ham yangiliklarga olib keladi 

Kirish chiqish to’siqlari 

Katta to’siqlar mavjud firmalarning mavqeini va daromadlarini 

himoya qiladi, to’siqlar past bo’lganda esa yangi firmalarning 

kirib kelishi ularga salbiy ta’sir ko’rsatadi 

Tovar   xaridorlar uchun 

qimmat 

Ko’pchilik xaridorlar tovarni eng past narxlarda sotib oladilar 

Standartlashtirilgan 

tovarlar 

Xaridorlar bir sotuvchidan boshqasiga oson o’tishlari mumkin. 

Tex nologiyaning tez 

o’zgarishi 

Texnologiya va asbob-uskunalarga ajratilgan investitsiya-lar ularning 

eskirib qolishi tufayli o’zini oqlamay qolish xavfi kuchayadi 

Kapitalga qo’yilgan 

talablar 

Katta    talablar    investitsiyalarga    oid    qarorlarga    tanqidiy 

munosabatda bo’ladi, investitsiyalash payti muhim bo’lib boradi, 

kirish va chiqish to’siqlari kuchayadi 

Vertikal integratsiya 

Kapitalga nisbatan qo’yilgan talablar kuchayib boradi, ko’pincha 

raqobatli differentsiatsiya hamda integratsiya darajasi turlicha 

bo’lgan firmalar o’rtasidagi qiymat differentsiatsiyagi kuchayadi 

Ko’lamdan tejash 

Narx  bo’yicha  raqobatlashish  uchun  zarur  bo’lgan   bozor  hajmi 

kattalashadi 

Tovarning tez yangilanishi 

Tovarning hayot tsikli qisqaradi