«Ijtimoiy menejment» fanining sillabusi

№ Xususiyatlar 
Savdo 
yarmarkasi 
Savdo-
sanoat
yarmarkasi 
1 
Huquqiy va jismoniy shaxslar tomonidan tashkil 
etilib, tashkillashgan bozor qatnashchilari uchun 
mo‘ljallangan. 
Xa 
Xa 
2 
Faoliyat muddati cheklangan. 
Xa 
Xa 
3 
Faoliyati mukum joyda va vaqti-vaqti bilan 
takrorlanib turadi. 
Xa 
Xa 
4 
Yarmarkaga kirish faqat maxsus taklifnoma-pattalar 
bilan tartibga solinadi. 
Xa 
Xa 
5 
Ko‘p sonli eksponatlar uchun mo‘ljallangan. 
Xa 
Xa 

---

194 
6 
Takliflar haqiqiy ob‘ektivligi bilan ajralib turadi. 
Xa 
Xa 
7 
Takliflar faqat bir tarmoq korxonalari tamonidan 
taqdim etiladi. 
Xa 
Yo‘q 
8 
Namunalar bo‘yicha to‘g‘ridan-to‘g‘ri shartnomalar 
vazifasi qo‘yiladi. 
YO‘Q 
Xa 
9 
Axborot tarqatishdan pirovard maqsad namunalar 
bo‘yicha savdoni rag‘batlantirishdir. 
Xa 
Yo‘q 
10 Odatda hamma jismoniy shaxslar, qiziqqan fuqarolar 
uchun bemalol yarmarkaga kirish ruxsat etiladi. 
Yo‘q 
Xa 
11 Yarmarkaga kirish qiziqqan fuqarolar, xususiy 
shaxslar uchun faqat ba‘zi alohida ruxsat etilgan 
xollardagina ruxsat etiladi. 
Yo‘q 
Xa 
12 Bevosita oxirigi iste‘molchiga tovar sotish odatdagi 
oddiy xol. 
Xa 
Yo‘q 
13 Tovar ko‘p xollarda oraliq iste‘molchilarga sotiladi. 
Xa 
Yo‘q 
Yarmarka tugagandan keyingi uning salbiy va ijobiy taraflarini aks ettirib 
xulosalar chiqarish ishlarini tashkil etish juda muhim, mas‘uliyatli bosqich 
hisoblanadi. Chunki aynan mana shu yarmarkalar o‘tkazishdagi oxirigi bosqich 
ishlari kelgusi yarmarkalar o‘tkazish strategiyasini belgilash uchun asos bo‘lib 
xizmat qiladi. 
Yarmarkalarni tashkiliy tuzilishi yarmarka komitetini uning ishchi organi 
bo‘lgan ijrochi guruhi bilan doimiy aloqada ishlashini taqazo qiladi. Har bir 
yarmarka komiteti a‘zosi xal qiluvchi ovozga ega bo‘ladi. Tashkiliy komitet Rais 
boshchiligida faoliyat ko‘rsatadi. Ba‘zi ulkan Yarmarkalarda rahbarlik funktsiyasi
ijrochi Direktsiya tamonidan, Bosh direktor boshchiligida amalga oshiriladi. Bosh 
direktor yarmarkaning barcha operativ boshqaruvini o‘z qo‘liga olib, uning ish 
tartibi, turli xizmatlar ishlarini boshqarish bilan bir qatorda yarmarakaga namuna 
tovarlarini olib kelish, joylashtirish va saqlash masalalarini xal qilish bilan 
shugullanadi. Bosh direktor tasarrufida bir qator yarmarka faoliyati uchun zarur 
bo‘lgan, texnik, yuridik-huquqiy, meditsina, transport, moliya, reklama-axborot va 
nashriyot, mexmonxona va umumiy xo‘jalik bo‘limlari bo‘lishi mumkin. 
Yarmarkaga keltirilgan Namunaviy tovarlarning eng yaxshisini tanlab olish 
uchun yarmarka komiteti tanlov komissiyasini tashkil etishi mumkin va bu ishga 
sanoatchilar, olimlar va biznesmenlar, davlat boshqaruvi tashkilotlari vakillarini 
taklif etishlari mumkin. Bu zikr etilgan yarmarkalarini tashkil etish tartibi taxminiy 

---

195 
bo‘lib ma‘lum sharoitda, yarmarka oldiga qo‘ygan vazifalarni hisobga olgan xolda, 
uning shakli va mazmuniga zarur o‘zgartirishlar kiritish mumkin. 
Yarmarka faoliyatini asosiy maqsadi - sotuvchi va xaridor o‘rtalarida 
to‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqalar o‘rnatish yoki kontraktlar imzolash va tovarlarni ulgurji
savdosidir. 
Yarmarkalar faoliyatining predmeti bo‘lib, shartnoma tuzuvchi xaridor va 
tovar sotuvchi tomonlarni ishchan aloqa o‘rnatishlari uchun har taraflama 
kompleks xizmat ko‘rsatish, kon‘yunktura axborotni tayyorlash, taxlil etish, 
reklama xizmatini tashkil etish orqali ulgurji savdolashuv jarayonini tartibga solib 
turishdir. 
Ko‘rgazma - savdoni, yarmarka savdodan farqi, uning ilmiy - mavzuviy 
yo‘nalishga egaligidadir. 
Jahonda har yili ko‘plab mavzular yunalishlar bo‘yicha turli tuman shaklda 
ko‘rgazma va ko‘rgazma-savdolar o‘tkaziladi. Ular ichida Gannover, Nijniy 
Novgorod shaharlardagisi ekologiya masalalariga bag‘ishlangan bo‘lsa, Moskva va 
Dyusseldorf 
shaharlarida 
o‘tkaziladigan 
ko‘rgazmalar 
metallurgiya 
va 
mashinasozlik sanoati yutuk va muammolariga bagishlangandir. 
Ko‘rgazma faoliyatini bosh maqsadi aniq bir korxona yoki soxa korxonalari 
ishlab chiqargan yangi tovarni taqdimoti, korxonaning kelgusidagi rejalari, 
imkoniyatlari haqida axborot tayyorlash, ularni namoyishini tashkil etish bilan bir 
qatorda sotuvchi va xaridor o‘rtalarida doimiy, ishchan aloqalarni o‘rnatishga 
yordam berishdan iboratdir. Ko‘rgazma savdo bozorga yangi kirib kelayotgan 
tovarlarga bo‘lgan talab va taklif munosabatlarini sinab ko‘rish shakli bo‘lib, ularni 
xayotiylik davrini aniqlash, ommaviy ishlab chiqarishga tayyorlash uchun 
boshlag‘nich axborotlar manbai bo‘lib xizmat qiladi.