|
10.2.
FOREX bozorining xususiyatlari va unga ta’sir etuvchi omillar
FOREX valyuta bozorining ijobiy hususiyatlarini tariflabgina qolmay, unga
jiddiy yondashadigan bo‘lsak quyidagilarni ko‘rishimiz mumkin.
Birinchidan, FOREX ruletka-qimor o‘yini emas, bu erdagi valyutalar
kurslarining tebranishlari zamirida ma‘lum qonuniniyatlar yotganini ko‘rishimiz
mumkin. Valyutalarning kurslari mamlakatlardagi iqtisodiy ko‘satkichlar bilan
bevosita bog‘liq.
Ikkinchidan, bozor qatnashchilarining qaysi valyuta bilan ishlashni g o‘zlari
hal qiladilar va o‘zaro aloqalarning mushkulligiga qaray, valyuta kurslarini tahlil
etish va prognozlash mumkin. Chunki jahon valyuta bozoriga shubha bilan
qarovchilar odatda, bu bozor haqida butunlay bexabar kishilar ekanlgi keyingi
paylarda o‘tkazilgan kuzatuv, so‘rov va boshqa taqiqotlar natijalarida ma‘lum
bo‘lmoqda. Valyuta bozoridagi bevosita faoliyat bunday qarashlarni bartaraf etadi,
chunki texnikaviy tahlil – grafiklar o‘zida valyuta kurslariga ta‘sir etuvchi omillarni
yaqqol ko‘satib turadi.
Tadbirkorlarning ayrimlari valyuta bozoridagi yutuq faqat boshqa
qatnashchilarning yutqazuvlari tufayligina vujudga keladi, deb o‘ylaydilar. Aytish
kerakki, FOREX valyuta bozori qatnashchilarining hammasi ham valyuta kurs
o‘zgarishlari doirasidagina savdo qilmasdan, ko‘pincha yirik qatnashchi guruhlar
uchun amalga oshiruvchi konversiya operatsiyalarini amalga oshirish, hamda
boshqa maqsadlar uchun valyuta operatsiyalarini ayriboshlash uchun xizmat
175
qiladilar. Masalan eksport-import operatsiyalari to‘lovlari, yirik investitsiya
loyihalari, sayyohlar uchun kurs tebranishlari hal qiluvchi ahamiyatga ega emas.
Mahsulotlarini xorijga sotgan tovar ishlab chiqaruvchilar xaridor mamlakat
valyutasini oladilar, o‘z mamlakatlaridagi ishchi xizmatchilarga ish haqini o‘z
mamlakatlari valyutasida to‘lashlari kerak. Buning uchun esa chet el valyutasini
ayriboshlashga to‘g‘ri keladi. Ayni shunay yirik kompaniyalar buyruqlariga
muvofiq banklar yoki broker firmalar konversiyali valyuta operatsiyalarini amalga
oshiradilar. Jahonning nufuzli-etakchi valyutalari suzib yuruvchi kurslar bo‘yicha
erkin konvertatsiyalanishi evaziga bunday operatsiyalarning o‘zi mo‘maygina
daromad manbai bo‘lishi mumkin. Jahon uzra kechayotgan moliyaviy inqiroz
valyuta bozoriga ham o‘z ta‘sirini ko‘rsatmasdan qolmaydi, lekin bozordagi yangi
savdo texnologiyalarini qo‘llashni kengaytirilishi bozor qatnashchilari uchun keng
qo‘shimcha imkoniyatlar yaratadi. Bu imokniyatlarining biri horijda keng tarqalgan
lekin bizda, kam foydalanilayotgan valyuta bozorining tez o‘sib boryotgan FOREX
birjasi imkoniyatlaridir. Respublikamiz yosh tabirkorlari uchun yana bir saboq
bo‘lur deb, birinchi navbatda valyuta oldi – sotdi bitimini tuzish texnlogiyasi haqida
quyidagilarni ma‘lum qilmoqchimiz.
Avvalo FOREX bozorida faoliyat ko‘rsatmoqchi bo‘lgan yosh tadbirkorlar
qanday qilib bitim bitish uchun pozitsiyalar ochishlari mumkin?
Monitorda o‘z aksini topgan texnik taxlil valyuta juftligining o‘sishini
ko‘rsatsa, sotib olish kerak bo‘ladi. Doimo ask narxda sotib olish kerak bo‘ladi.
Valyutani sotib olish daganda abberviaturada birinchi turgan valyutani sotib
olinishini bildirsa, abberviaturada ikkinchi turganini esa sotilyotganini bildiradi. Bu
holda bitim bitib, sotib olinayotgan valyutangizni o‘sishiga umid qilasiz, sotayotgan
valyutangizni esa pasayishiga, ya‘ni ikkinchi valyuta birligiga ko‘proq birinchi
valyuta birligi berilishini bildiradi, boshqacha qilib aytganda siz, valyutani
qimmatroq sotib, arzonroq narxda sotib olishingiz mumkin, demak valyuta juftligi
kursi o‘sadi.
Agar valyuta juftligi kursi monitordagi jadvalda pasaysa, sotish kerak. Doimo
Bid narxida sotiladi. Valyuta juftligi sotish – abbreviaturada birinchi turgan
valyutani sotilishini bildirsa, abbreviaturada ikkinchi turganini sotib olinganini
176
bildiradi. Bu holda bitim bitib, ikkinchi valyutani qimmatroq sotib, birinchisini
arzonroq sotib olinganini bildiradi, ya‘ni valyuta juftligi kursi pasayadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
