135
16-MAVZU. FIRMANI KONTSEPTUAL - STRATEGIK
BOSHQARISH
REJA:
16.1.Kontseptual – strategik boshqaruv ahamiyati
16.2.Strategik boshqaruvni amalga oshirish jarayoni
16.3.Strategik boshqaruvda marketingning vazifasi
16.4.Krizisdan chiqishning asosiy mexanizmi
16.1.Kontseptual – strategik boshqaruv ahamiyati
Iqtisodiyotning asosiy tarmog’idan biri korxona (firma) hisoblanadi. Keyingi
ikkinchi va uchinchi o’n yilliklar ichida firma ichidagi qayta qurish, iqtisodiyoti
rivojlangan mamlakatlarda barcha xo’jalik mexanizmini qayta tashkillash-tirishga
sabab bo’ldi. Jumladan Janubiy Amerika, Yaponiya, Farbiy Yevropa.
Boshqaruv postulatlarni mamlakatlarda qayta ko’rib chiqish 70 yillar ohirida
turli xil qarama-qarshiliklarni engib o’tish yo’lini qidirish sharoitida boshlandi.
Ularga: ekstensiv o’sish imkoniyatlarini tugalanganligi, energetik krizis, mehnat
unumdorligini o’sish sur’ati tushishini kiritishimiz mumkin.
Bozor iqtisodiyotiga o’tish davrida bizning mamlakatimizda shu narsa ayon
bo’ladiki buyruqbozlik boshqaruv tizimi sharoitida «ishlovchi» barcha boshqaruv
postulatlari va amaliy tajribalar nafaqat yaxshi ishlamayapti balki umuman bozor
sharoitiga to’g’ri kelmaydi. Shuning uchun, hozirgi paytda yangi boshqaruv
falsafasiga asoslangan xolda, g’arb firmalarining tajribasini hisobga olgan holda
ichki boshqaruvni qayta qurish korxonani bankrotlikdan asrash asosiy vazifa bo’lib
qoldi. Bugungi kunda g’arb tajribasini o’rgangan holda shuni aytish kerakki,
zamonaviy lider firmalari raqobatchilarining tajribalarini o’zlariga oldilar, lekin
ularning faoliyatlarini chuqur mantiqiy tahlil qilmadilar.
Bugungi kunda menejmentning asosiy mashhur tushuncha-laridan biri
«noaniqlik» tushunchasi «bilmaslik» emas, balki xarakat sharoitlarining doimiy
o’zgarishidir. Shu narsa aniq bo’lmoqdaki, faqat ma’muriy vositalar bilan past
samarador-likka erishilmoqda - yangi, boshqacha bir innovatsion boshqaruv talab
etilmoqda. Shuni takidlash kerakki, firmani innovatsion boshqaruv kontseptual -
strategik bo’lishi mumkin emas.
Yangi boshqaruv falsafasini rivojlanishi bilan quyidagi xatoliklar yuzaga
chiqmoqda:
Masalan: qiyin boshqaruv muammolari xal qilishda oddiy usullar orqali
amalga oshirilmoqda (misol, korxona boshqa-ruvini almashtirish va kadrlarini
qayta joylashtirish) shuning uchun zamonaviy menejment muammoni kontseptual
strategik fikrlash orqali xal etishni talab qiladi, jumladan:
136
sistemali yondashuv printsiplardan keng amaliy foydalanish;
boshqaruv samaradorligining asosiy kriteriyalarini xamda tushunchalarini
ko’rib chiqish;
tashkiliy tuzulmani shakllantirishning yangi tamoyil-larini qulash.
70 yillarda rivojlangan Yevropa mamlakatlarida odatiy tashkiliy tuzulmadagi
kamchiliklar aniq namoyon bo’la boshlagan edi va bu xolatni ilmiy-texnikaviy
sohadagi faoliyatlarda vakolatlarni va mas’uliyatlarni taqsimlash muammolarini
yuzaga chiqqanligi bilan bog’lash mumkin.
Bu va boshqa xolatlar tashkilotchilik strukturasini eng samaralisini qidirishga
olib keldi.
80 yillarga kelib yangi «jimjit» boshqaruv revolyutsiya» nomini olgan yangi
paradigma yuzaga chiqdi.
Ushbu yangi boshqaruv paradigmasiga asosan g’arb menej-mentida ekstirmal
qarorlar qabul qilish asosida boshqaruv sistemasini qo’llaydilar. Menejerlar
strategik boshqaruvga ko’p murojat qilishadi chunki yangi yondashuvni talab
qiladigan zamonaviy iqtisodiy hayotni realligi asosida tashqi muhitdagi birdaniga
yuz beradigan o’zgarishlarni ko’rish imkoniyat beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: