«Ijtimoiy menejment» fanining sillabusi


Umumiy boshqaruv nazariyasi



Download 4,91 Mb.
Pdf ko'rish
bet22/491
Sana15.01.2022
Hajmi4,91 Mb.
#367681
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   491
Bog'liq
Ijtimoiy menejment

Umumiy boshqaruv nazariyasi 

Ko’proq  menejerlar  nima  qilishi  va  yaxshi 

boshqaruv amalyoti nimalardan tashkil topganini 

o’z  ichiga  oladi.  Biz  birinchi  bo’lishimizda 

Henry  Fayol  tanishtirganmiz  chinki  u  birinchi 

bo’lib  menejerlar  ishini  5  ta  vazifalarini: 

rivojlantirish,  tashkilashtirish,  buyruq  berish, 

to’g’ri  yo’naltirish,  boshqarishlarni  o’ylab 

topgan. 

Fayol  huddi  bir  vaqtda  yozgan.  Taylor  1 

raqamli menejerlar va ilmiy metodlarga qiziqqan 

paytda,  Fayolni  diqqati  barcha  menejerlar 

faoliyatiga  qaratilgan  edi.  U  katta  fransuz  tosh 

qayta ishlov berish fabrikasi direktori sifatida o’z amalyotidan kelib chiqqan holda 

yozgan. 

Fayol hisob kitob, moliya ishlab chiqarish va boshqa tadbirlarni vazifalardan 

boshqaruv  amalyotini  tasvirlab bergan. U  boshqaruv barcha  tadbirlarini haraktlari 

va  hukumat  uchun  umumiydir  deb  ishonadi  va  hatto  boshqaruv  printsiplari  va 

qoidalarini  maktablarga  o’qitilishini  hamda  barcha  tashkiliy  vaziyatlarda 

ta’minlanishiga ham ishonadi. 

                                                 

3

 Robbins Stephen P.Management / Stephen P. Robbins, Mary Coulter. — 11th ed. R5647 2012 . 30-31-betlar 




24 

 

Klassik  maktabning  yana  bir  vakili  A.Fayoldir.  U  o’zining  «Umumiy  va 



sanoat  ma’muriyati»  (1923)  kitobida  ma’muriyat  faoliyati  tahliliga  umumiy 

yondashuvni ishlab chiqishga va bu asosda ma’muriylashtirishning qat’iy majburiy 

tamoyillarini  shakllantirishga  harakat  qildi.  Uning  ta’kidlashicha,  boshqarish  - 

tasarrufda  bo’lgan  barcha  resurslardan  maksimal  imkoniyatlarni  ishga  solib, 

korxonani  uning  maqsadi  sari  etaklash.  Fayol  fikricha,  ma’muriyatlashtirish 

boshqaruvning  bir  qismini  tashkil  etib,  o’zida  yanada  kengroq  ishlab  chiqarish, 

tijorat,  moliya,  kredit,  buxgalteriya  hisobi  va  ma’muriy  vazifalar  faoliyatini  aks 

ettiradi.  Fayol  ma’muriy  vazifalarni  tahlil  qilar  ekan,  u  5ta  elementni: 

rejalashtirish, tashkilot, nazorat muvofiqlashtirish va oldini ko’rish  elementlarini 

belgilab berdi.  

Fayol  ma’muriy  faoliyat  tamoyillarini  ishlab  chiqdi.  Ular:  mehnatning 

taqsimlanishi, xokimiyat, intizom, boshchilik yakdilligi



,

 individual  manfaatlarning 

umumiy  manfaatlarga  bo’ysunishi,  rag’batlantirish,  markazlashish,  tenglik, 

tashabbus, korporativ ruh. 

Veber tashkilotlarni o’rgangan nemis sotsiologidir. U 1900 yillarda yozgan va 

bu  byurakratiya  deb  nomlangan.  Ideal  tashkilot  turidagi  bo’liklar  va  shaxsiy 

strukturalar nazariyasini rivojlantirgan. Veber bu “Ideal byurakratiya”ni haqiqatga 

mos  kelmasligini  eslatib  o’tadi.  O’rniga  katta  guruhlarda  qanday  ishlay  olish 

haqidaga  nazariyaga  o’z  kuchini  yo’naltiradi.  Uning  nazariyasi  hozirgi  ulkan 

tashkilotlarning strukturiyaviy dizayniga aylangan. 

Veber  tasvirlagan  byurakratiya  ilmiy  boshqaruv  ideologiyasiga  juda  ham 

o’xshaydi.  Vebeni  fikrlari  Teylornikiga  qaraganda  kamroq  amalyotga  tadbiq 

qilingan  bo’lsa  ham  shunisi  dalilki,  uning  ideal  turi  ko’pgina  zamonaviy 

tashkilotlarda muhimligini yo’qotmagan

4

.  


Klassik  boshqaruv  maktabining    keyingi  rivojlanishi  ikki  asosiy  yo’nalishda 

bordi: 


ishlab 

chiqarishni 

maqbullashtirish 

va 


boshqaruvning 

umumiy 


muammolarini 

tadqiq 


etish. 

Bu 


borada 

G.Emerson, L.Urvik, M.Veber, G.Ford ishlarini 

ta’kidlash lozim.  

G.Emerson o’zining «Unumdorlikning o’n 

ikki    tamoyili»  (1911)    ishida  korxonani 

boshqarish  tamoyillarini  ko’rib  chiqdi  va 

shakllantirdi.  Emerson  fikricha,    bunday 

tamoyillar  quyidagilar:  aniq  shakllantirilgan  

boshqaruv  maqsadlari,  har  bir  yangi  jarayonga 

istiqboldagi  maqsadlarni    hisobga  olgan  holda  

                                                 

4

 Robbins Stephen P.Management / Stephen P. Robbins, Mary Coulter. — 11th ed. R5647 2012 . 31-32-betlar 




25 

 

sog’lom fikr nuqtai nazaridan yondashuv, 



muvofiqlashtiruvchi

 

maslahat,  intizom, 

personalga 

haqqoniy 

munosabat, 

dispetcherlik,  me’yor  va  jadvallar 

sharoitlarini 

normallashtirish, 

mukofotlash.    Emerson  boshqaruv  va 

ishlab 


chiqarishni 

tashkil 


etish 

masalalarini  hal  etishda    kompleksli 

yondashuv  zarurligini  birinchi  bo’lib 

ko’rsatdi.L.Urvik,  A.Fayolning  asosiy 

holatlarini 

rivojlantirdi 

va 

chuqurlashtirdi. U asosiy e’tiborni rasmiy 



tashkil etish tamoyillarini ishlab chiqishga qaratdi: 

 



Odamlarning tuzilmaga mosligi. 

 



Maxsus va bosh shtabni tuzish. 

 



Huquq

 

 va mas’uliyatni qo’yilishi. 

 

Nazorat  kengligi. 



 

Maxsuslashtirish. 



 

Aniqlik. 



Sanoat  korxonalarida  ishlab  chiqarishni  tashkil  etishni  mukammallashtirish 

bilan  G.Ford  shug’ullangan.  U  F.Teylor  tizimidan  foydalanishda  olg’a  qadam 

bosdi va uni keng ishlab chiqarishda qo’lladi.  

Shu maqsadda Ford quyidagi boshqaruvni tashkil etish tamoyillarini qo’lladi:

 



 



Butun ishlab chiqarish jarayoni, uning pog’onalari va aloqalarini aniq  

rejalashtirish va hisob-kitob; 

 

Ish sharoitlarini rejalashtirish va hisobga olish;



                                                                                    

Hom ashyo, materiallar, mexanizmlar, ishchi kuchi tayyorlash; 

 

Ishlab chiqarishni standart texnologiya bo’yicha amalga oshirish 



 

Ishlab chiqarishni mukammallashtirish yo’llarini doimo izlash; 



Klassik boshqaruv maktabining  keyingi rivojlanishi ikki asosiy yo’nalishda 

bordi: 


ishlab 

chiqarishni 

maqbullashtirish 

va 


boshqaruvning 

umumiy 


muammolarini  tadqiq  etish.  Bu  borada  G.Emerson,  L.Urvik,  M.Veber,  G.Ford 

ishlarini ta’kidlash lozim.  




Download 4,91 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   491




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish