Ijtimoiy madaniy faoliyat

 
 
 

---

40 
Ёдда тутинг! 
Англия маърифатчилигини 3 та даврга бўлиш мумкин.
1)
1688-1730 йил - илк маoрифатчилик. (Журналистика ривожи, янги 
драматик жанрларни пуйдо бўлиши) 
2)
1730-1750 йиллар маърифатчилик романининг пайдо бўлиши ва 
гуллаб-яшнаши. 
3)
1750-1790 (89) – маърифатчилик мафкурасида тушкунлик 
аломатларини пайдо бўлиши, сентиментализм ва преромантизмини пайдо 
бўлиши
. 
 
 
 
Mavzu: Angliya va Germaniyada ma`rifatchilik adabiyoti 
Reja
: 
1.Ma‟rifatchilik adabiyoti haqida. Ma`rifatchilik adabiyotining asosiy xususiyatlari. 
2.Angliya adabiyoti; 
a) D.Defo ijodi; 
b) J.Svift ijodi. 
3.Nemis adabiyoti: 
a) Shiller ijodi; 
b) Gete ijodi.
XVIII asrga kelib G‟arb, Evropa davlatlari turlicha siyosiy tuzimga ega edilar. Angliyada 
absolyutimz o`z umrini yashab bo`ldi. Qirollik hokimyati siyosatiga ta`sir o`tkazmaydigan 
hokimyatga aylandi. (1648-49 burjuaziya revoltsiyasi). 
Frantsiyada hali absolyutizmi yashamoqda edi. Germaniya mayda knyazlik, geruochliklarga 
bo`linib ketgan edi. Italiyada ham Germaniya singari mayda davlatlarga bo`linish yuz bergan, 
shimoli esa Avstriya mustamlakachiligi azoblarini totrmoqda edi. 
Evropa ilg‟lor kuchlarining siyosiy kurashlari asosan antifeodal xarakterda bo`lgani uchun , 
XVIII asr adabiyoti ham asosan antifeodal yoki ma`rifatchilik ruhda edi.
«Ma`rifat»
so`zi, keng ma`noda xalqni bilimli, ma`rifatli qilish ma`nosida qo`llansa, tor 
ma`noda burjuaziyaning feodalizmiga qarshi kurashi avj olgan davrdagi aqliy harakatni ifoda 
etadi.Ma`rifatparvarlar uchun, aql-idrok bosh masaladir. Ular insonning aqliy faoliyatiga, odamiylik 
fazilatlariga yuqori boho berganlar. SHu bilan birga, ma`rifatparvarchilik g‟oyasiga yuqori baho 
berishadi. (Davlat tepasida o`qimishli, odil podsho turishi kerak). 
Ma`rifatparvar yozuvchilar adabiyoti tug‟ilib kelayotgan yangi sinfning g‟oyaviy kurash 
quroli deb biladilar. Ma`rifatparvarlar «tabiiy inson haqidagi» kontseptsiyasini ilgari surdilar. 
Ularning fikricha inson tabiatan go`zal va yaxshi xulqli, uni faqatgina hayot, yashash sharoiti buzadi. 
Djon Lokk falsafasi ma`rifatchilarga katta ta`sir o`tkazdi. Uning «Inson aqli haqida tajriba» 
(1690) kitobi. Uning fikricha, inson olayotgan barcha bilimlar aql-idrok orqali keladi.