|
5-Mavzu: Ijtimoiy-madaniy faoliyat va jamoatchilik nazorati
Reja:
1.Jamoatchilik nazorati tushunchasi va uning mazmun-mohiyati.
2.Buyuk sharq allomalarining jamoatchilik nazorati borasidagi qarashlari.
3.Jamoatchilik nazoratini amalga oshirish yo’nalish va mexanizmlari.
4.Madaniyat muassaslarida jamoatchilik nazorati.
Tayanch so‘z va iboralar:Davlat boshqaruvi, jamoatchilik nazorati, murosaviy
muvozanat, madaniyat xodimi, to'garak a’zolari,mexanizm, madaniyat muassasalari
Jamoatchilik nazorati tushunchasi va uning mazmun-mohiyati. Mamlakatimizda keng ko‘lamda amalga oshirilayotgan ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarning natijalari dunyo hamjamiyati tomonidan yakdil e'tirof etilmoqda hamda har bir O‘zbekiston fuqarosi hayotida namoyon bo‘lmoqda. Istiqlol yillarida aholining farovonlik darajasi 1990 yilga nisbatan 4 barobar yuksaldi. Butun dunyoda tan olingan Angliyadagi nufuzli “Inssad” instituti tadqiqotlariga ko‘ra, O‘zbekiston umumiy farovonlik darajasiga ko‘ra 64-o‘ringa ko‘tarilganligi alohida e'tiborga loyiqdir. Taqqoslash uchun 1988 yilda Sobiq SSSR o‘zining ijtimoiy iqtisodiy taraqqiyot darajasiga ko‘ra dunyodagi nafaqat rivojlangan, balki rivojlanayotgan mamlakatlardan ham ancha ortda edi. O‘zbekiston Respublikasi esa umumiy rivojlanish darajasiga ko‘ra, har tomonlama qoloq bo‘lgan SSSR tarkibidagi 15 ta Respublikalar orasida 12-o‘rinda edi. Demak, istiqlol sharofati bilan o‘tgan yillar ichida misli ko‘rilmagan o‘zgarishlar guvohi bo‘lib turibmiz.
Istiqlol tufayli hamda izchil joriy etilayotgan oqilona islohotlar natijasida mamlakatimiz iqtisodiyoti, madaniyati, aholining intelektual salohiyati barqaror rivojlanib bormoqda. Mamlakatimiz bilan turli yo‘nalishlarda hamkorlik qiluvchilar, iqtisodiyotimizga investitsiya kirituvchilar safi kundan kunga kengaymoqda. Ayni paytda shuni ta'kidlash zarurki, tezkor hayot sur'atlari bu borada davlat va jamiyat yo‘lida amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli faoliyat ustidan jamoatchilik nazoratini tizimli yo‘lga qo‘yishda nafaqat bevosita balki bilvosita usullar va shakllardan ham, ya'ni, ommaviy axborot vositalari va internetdan foydalanishni kun tartibiga qo‘ymoqda.
Mustaqillik tufayli yurtimizdagi davlat tuzilmalarida, u madaniyat, ta'lim muassasasi yoki fabrika bo‘ladimi, tadbirkorlik yohud fermerlik xo‘jaligi bo‘ladimi, qat'iy nazar, jamoatchilik nazoratini bevosita yo‘lga qo‘yishga mas'ul bo‘lgan boshlang‘ich kasaba uyushmasi, “Kamolat” yoshlar ijtimoiy harakati va boshqa davlat hamda nodavlat notijorat tashkilotlar xususan, madaniyat muassasalari faoliyat yuritishi mamlakatimiz qonunlarida belgilab qo‘yilgan.
Shu boisdan ham jamoatchilik nazorati ijtimoiy adolatni ro‘yobga chiqarish mexanizmi sifatida namoyon bo‘lmoqda. Ijtimoiy sohaga davlatimiz tomonidan har yili byudjet mablag‘larining 60 foizi yo‘naltirilishi ham jamoatchilik nazoratining moddiy potensialini kuchaytiradi.
Bugungi kunda tadbirkorlar, oliy va o‘rta maxsus ta'lim muassasalari, o‘rta umumiy ta'lim pedagoglari, qo‘shma korxonalarning ishchi-xodimlari, tijorat sohasi bilan mashg‘ul aholi vakillari, bank xodimlari, individual tarzda faoliyat yurituvchilar kasanachilik, qurilish, dehqonchilik, chorvachilik, hunarmandchilik bilan shug‘ullanayotgan aholi vakillarining aksariyati o‘ziga to‘q va farovon hayot kechirayotganlari barchaga ma'lumdir. Ta'kidlash zarurki, ana shu yuqorida sanalgan soha va kasb sohiblarining umumiy statistik miqdori ham mamlakatimizda amalda bo‘lgan jami mehnat resurslarining deyarli yarmini tashkil etadi.
Ma'lumki, O‘zbekiston o‘zining milliy strategiyasini e'lon qildi. Bu strategiya rivojlangan demokratik davlatlar qatoridan munosib va mustahkam o‘rin olishdan iboratdir. Hozirgi bosqichda esa mamlakatimiz dunyo hamjamiyati davrasidan o‘zining munosib o‘rniga ega bo‘ldi. Endigi vazifa yuksak taraqqiy etgan davlatlar qatoriga qo‘shilish ekan, ana shu oliy maqsadlarga erishishda sub'ektiv omil – ya'ni, odamlarning ijtimoiy-intellektual madaniy faolligi, yangi faol informatsion – madaniy muhitga aholining nafaqat adaptatsiya bo‘lishi, balki, shu yuksak intellektual, bunyodkorlik, madaniy-estetik muhitini yaratish harakatini keng targ‘ib etish muhim ahamiyatga egadir.
Ta'kidlash joizki, G‘arb mamlakatlari aholisi, xususan, siyosiy oppozitsiya vakillari davlat tuzilmalari faoliyati, turmush tarzi va hayot farovonligi darajasiga baxo berishda asosan negativ pozitsiyadan turib yondoshuvchi G‘arb sotsiologiyasi metodologiyasiga tayanadi. O‘zbekistonda esa azal-azaldan bir-biriga ko‘maklashuv, xayrixox, yondoshuv, yaxshiga rag‘bat, jamoaviylikka tayanuvchi metodologiya asosidagi yondoshuv amal qiladi.
O‘zbek xalqi mohiyat e'tiboriga ko‘ra pozitiv mentalitetga egadir. Har qanday davlat esa shu mamlakatda yashovchi xalq mentalitetining ifodasidir. Bugungi kunda hayotimizdagi pozitiv jihatlarni shunchaki qayd etish emas, balki asoslangan, har tomonlama isboti aniq, xolis va pozitiv ma'lumotlarni axoliga targ‘ib etish orqali shukronalik tarbiyasini kuchaytirib borish ham madaniyat muassasalaridagi jamoatchilik nazorati zimmasida deyish mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
