Ijtimoiy-iqtisodiyot

2.2. Fuqarolarning pensiya ta’minotini nazariy jihatlari.
“Ijtimoiy soha uchun zarur resurslarni davlat qo’lida jamlash va ularni adolatli taqsimlash muhim. Shu sababli Davlat budjeti va budjetdan tashqari pul jamg’armalarida ijtimoiy himoya xarajatlarining hissasi katta lozim”³⁰. Davlat moliyasi tarkibida alohida o’rinni egallaydigan budjetdan tashqari fondlar mustaqil yuridik shaxs huquqiga ega, hukumat organlari qabul qilgan qonun doirasida tashkil etiladi va boshqariladi.

Iqtisodiyotni yuksaltirish, zamonaviy texnika va texnologiyalar bilan jihozlangan yangi korxonalarni barpo etish va rekonstruktsiya qilish uchun xorijiy sarmoyalarni jalb qilish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni kengaytirish, ijtimoiy xizmat ko’rsatish sohasini rivojlantirish nechog’liq katta, hal qiluvchi ahamiyatga ega ekanini kimgadir isbot qilib berishga hojat yo’q. Bu avvalambor, davlat tomonidan ta’lim va sog’liqni saqlash, fan, madaniyat sohalariga yanada e’tibor berish, aholi bandligi, budjet tashkilotlarida ish haqi, pensiya va daromadlarini oshirish, bu oxir-oqibatda respublikamiz mintaqalari, shahar va tumanlarimizdagi eng muhim ijtimoiy muammolarni echish demakdir.

Fuqarolarning ijtimoiy himoyasi O’zbekiston Respublikasi Konstituttsiyada belgilab berilgan eng muhim huquqi – pensiya ta’minoti huquqi bilan mustahkam bog’liq. Davlat pensiyalarining turli xillarini olish huquqiga ega bo’lgan fuqarolarga ularning o’zlari tanlagan bitta pensiya tayinlanadi”³¹.

Mehnatda mayiblanganlik yoki kasb kasalligiga chalinganlik oqibatida vafot etgan boquvchining oilasiga, shuningdek marhum pensionerning oilasiga pensiya boquvchining ish stajidan qat’i nazar tayinlanadi. Ijtimoiy yo’naltirilgan bozor iqtisodiyotida ijtimoiy adolat va ijtimoiy himoya tizimi tamoyillari asosida ijtimoiy siyosat amalga oshiriladi. Jamiyatni rivojlanishida ijtimoiy tenglik, ijtimoiy kafolatlarni ta’minlash aholi turmush darajasini oshirish kabi vazifalar bajariladi.