496 нафар
2017 йилга квота
2018 йилда
ҳ
удудий ОТМлар учун
қ
уйидаги таянч ОТМларда
ма
қ
садли кадрлар тайёрлашга бўлган талаб
қ
уйидагича:
ОТМ номи
Кадрлар сони
УрДУ
6 нафар
ТДТУ
47 нафар
ТКТИ
8 нафар
ТТЕСИ
4 нафар
СамДУ
8 нафар
ФзМУ
54 нафар
Жами
127 нафар
Илмий ва илмий-педагог кадрларни ма
қ
садли
тайёрлаш схемаси
Худудий
ОТМлар
Ма
қ
садли
кадрлар
тайёрлашга
бўлган
э
ҳ
тиёж
Таянч ОТМлар
Таянч ОТМга
квота+
ма
қ
садли
тайёрлашга
квота
Ма
қ
садли тайёрлашнинг шартлари
Таянч
ОТМ
Илмий
масла
ҳ
атчини
белгилаш
Уч томонлама
шартнома:
ҳ
удудий ОТМ+
докторант +
таянч ОТМ
16 rasm
37
. Ilmiy va ilmiy – pedagog kadrlarni maksadli tayyorlash
36
Ўша манба.
37
Ўша манба.
Oliy o‗quv yurtlarining o‗quv-uslubiy adabiyotlari bilan ta‘minlangan ham
son, ham sifat jihatidan yaxshilash ahamiyat kasb etadi. YAngi darsliklar
yaratish (-jadval), tegishli o‗quv-uslubiy va boshqa o‗quv materiallari, yangi
o‗quv kasbiy dasturlarda va davlat standartlari talabalarini hisobga olgan holda
qayta nashr qilish va o‗quv jarayonida ulardan foydalanish zarur.
«Олий таълим учун ў
қ
ув адабиётларининг янги авлодини яратишга
қ
ўйиладиган
талаблар»ни ишлаб чи
қ
иш ва тасди
қ
лаш
Ҳ
олат
Тасди
қ
ланади
1. Дарсликлар билан таъминланганлик меъёрини
1:6 нисбатда белгилаш
2. Асосий дарсликнинг даврий янгиланиши:
Кўрсаткичлар
Бакалавриат
Фанлар сони
5 038
Талабалар сони
257 266
1:6 нисбат бўйича бир адабиётга бўлган
э
ҳ
тиёж
42 878
Асосий адабиётга бўлган э
ҳ
тиёж
1 843 740
Асосий (1) ва
қ
ўшимча (2) адабиётларга
бўлган умумий э
ҳ
тиёж
5 530 800
2017
2018
2019
2020
2021
Жами (млн.сўм)
2,85
9,38
15,3
19,8
22,59
69,6
2,85*
9,38*
15,3*
17,0*
14,75*
59,9*
* 1520 та мутахассислик фанлардан таш
қ
ари. Улар бўйича
тираж 100 донадан кам бўлади.
Таннарх харажатлари
ю
қ
орилигини
инобатга
олиб, бу
турдаги
адабиётларни
электрон шаклига ўтказиш тавсия этилади.
Ижтимоий-гуманитар ва
и
қ
тисодий фанлар
5 йил
Табиий-илмий ва математик фанлар
10 йил
Умумкасбий фанлар
5 йил
Мутахассислик фанлар
5 йил
Мамлакат
Дарсликлар билан
таъминланганлик меъёри
Асосий адабиёт
Қ
ўшимча адабиёт
Германия,
Жан. Корея
-
-
Россия
1:4
1:4-5
Қ
озо
ғ
истон
1:2
1:3
Фзбекистон
ЙФ
Қ
Мамлакат
Асосий дарсликнинг даврий янгиланиши
Ижт-гум ва и
қ
т.
фанлар
Таб-матем.
фанлар
Мутахас.
фанлар
Германия,
Жан. Корея
-
-
-
Россия
5 йил
10 йил
5 йил
Қ
озо
ғ
истон
7 йил
10 йил
5 йил
Фзбекистон
ЙФ
Қ
17 rasm
38
. Oliy ta‟lim uchun o„quv adabiyotlarning yangi avlodini
tayyorlashga qo„yiladigan talablar.
Iqtidorli talabalarni va doktorantlarni izlab topish va tanlash imkoniyati
oliy o‗quv yurtlaridan ixtisoslashtirilgan kollejlar, gimnaziyalar va litsey tashkil
etilishi tufayli amalga oshiriladi.
O‗zbekistonda
bozor
iqtisodiyoti
sharoitida ta‘lim, fan va madaniyat markazi sifatidagi oliy o‗quv yurti
professorlar, o‗qituvchilar, xodimlar va talabalarning jamoasi hisoblanadi. Ular
o‗z oldilariga inson Vatan va jahon madaniyatlarini ravnaq yo‗lida ezgulik va
adolatni qaror topishi, haqiqatga erishganligini maqsad qilib qo‗yilgan.
OO‗YUning asosiy va dolzarb
vazifasi
bo‗lib quyidagilar hisoblanadi:
38
Ўша манба.
-mutaxassislarni qayta tayyorlash va ularni malakasini oshirish ( -
Педагог ва илмий кадрларнинг малакасини ошириш (МО), стажировкаси
ҳ
амда
олий таълим муассасалари битирувчиларини PhD ва магистратурада ў
қ
итиш
Ўқитиш
Стажировка
Малака ошириш
Муддати:
МО – 964 нафар, стажировка – 428 нафар педагог
кадрлар
Ўқитиш
(магистратура,
PhD)
–
298
нафар
ОТМ
битирувчилари
Ҳар йили:
Тахминий
харажатлар:
Ўқитиш
№
Давлатлар
Жани
1
Россия
200
2
Германия
162
3
Жанубий Корея
134
4
Испания
100
5
Хитой
96
… …
Жами 57 хорижий давлатлар
1433
2015-
2016 йилларда профессор-ўқитувчилар
таркибининг хорижий сафарлари сони
Таклиф:
«Истеъдод» Жамғармаси орқали малака
ошириш –
1266
нафар (2004-2016 йй).
«
Истеъдод» Жамғармаси орқали докторантура
ва магистратурада таълим олиш кўзда
тутилмаган
Хорижда
1 924 000
– 4 810 000 АҚШ $
2 697 000 -
3 470 000 АҚШ $
4 510 000 -
6 478 000 АҚШ $
Амалга ошириш механизми
– «Истеъдод» Жамғармаси
орқали
4 000 -
10 000 АҚШ $
10 000 -
31 000 АҚШ
$
41 000 -
123 000 АҚШ
$
1
кишига:
Жами:
Жами 1 йиллик ўртача харажат: 23 889 000,0 АҚШ доллари
Молиялаштириш манбаи: васийлик
маблағлари, грантлар, давлат бюджети, ҳамкорлик
дастурлари
Стажировка
Малака ошириш
1
ойдан 3 ойгача
3
ойдан 1 йилгача
1
йилдан 3 йилгача
Ҳолат:
618; 43%
517; 36%
133; 9%
64; 5%
62; 4%
24; 2%
15; 1%
Курсы повышения квалификации и стажировка
Участие в конференциях и симпозиумах
Согласование проектов и заключительные совещания
Участие в олимпиадах и конкурсах
Научные исследования
Обучение в докторантуре
Обучение в магистратуре
18-rasm.
39
Pedagog va ilmiy kadrlarni malakasini oshirish, stajirovka
hamda OTM bitiruvchilarini va magistraturada
o‗q
itish
-aholi orasida bilimni keng yoyish, uning bilim saviyasini va madaniy
darajasini oshirish.
OO‗YU o‗z shahobchalariga, ixtisoslashtirilgan kollejlar, kafedra,
tayyorlov bo‗linmalari, ilmiy tadqiqot laborotoriya, aspirantura, doktarantura,
qo‗shma kasbiy bilim berish bo‗limlari, tajriba xo‗jaligi va boshqa tarkibiy
qismlarga ega bo‗lishi mumkin.
OO‗YUlari tarkibiga yana ilmiy tadqiqot institutlari, litsey, gimnaziya,
turlicha mulk egasi bo‗lishi mumkin, korxona va tashkilotlar ham kirishi
mumkin.
Oliy davlat o‗quv yurtlari fanlari ilmiy tadqiqot institutlari, uning tarkibiga
kiradigan va kirmaydigan kollejlar, uning hamda malaka oshirishning va qayta
39
Ўша манба.
tayyorlash institutlari, oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi bilan kelishilgan
holda kiritilgan takliflari asosida tashkil etiladi.
Davlat oliy korxonasi, muassasasi va tashkilotni shuningdek byudjetdagi
shu jumladan, yuridik shaxs maqomiga ega oliy o‗quv yurtini tuzish
bo‗ysunuvchi vazirlik bilan kelishilgan holda belgilangan tartibda amalga
oshiriladi.
Ilmiy ishlarga bo‗lgan munosabatni tubdan o‗zgartirish zarur, uning
bahosida iqtisodiy qiymatdan kelib chiqishni odat qilmoq lozim(19-rasm).
Олий таълим муассасалари ў
қ
итувчиларини ра
ғ
батлантириш
тизимини такомиллаштириш
Олий таълим муассасалари педагог кадрларини ра
ғ
батлантирувчи
Ректор жам
ғ
армасини тузиш ва ундан педагогнинг ў
қ
ув жараёнига
қ
ўшган ани
қ
хиссаси ва касбий ма
ҳ
орати, ю
қ
ори таълим сифати учун
ҳ
амда
тарбия
жараёнидаги
самарали
иштирокига
қ
араб
ойлик
маошининг 40 фоизигача устама тўлаш.
ОТМ педагоглар сони ва базавий ойлик маошлари ми
қ
дори
Ҳ
олат
Бир йиллик
қ
ўшимча харажат – 93,2 млрд. сўм,
шу жумладан бюджет
ҳ
исобидан - 31,6 млрд.сўм
Лавозим
Таклиф
Ойлик маошнинг
ошиши
Ф
қ
итувчи-
нинг
базавий
лавозим
маоши
билан
фар
қ
и
(минг сўм)
Базавий
лавозим
маоши
Ректор
жам
ғ
арма-
сидан
20-40 %
устама
Бир ойлик
маош
сўмда
Маротаба
Профессор, фан
доктори
2461,2
984,5
3445,7
366,6
1,18
1387,7
Доцент, фан
номзоди
2171,6
868,6
3040,2
260,1
1,14
982,3
Катта ў
қ
итувчи,
фан номзоди
1911,5
573,4
2484,9
98,1
1,05
426,9
Катта ў
қ
итувчи,
илмий
даражасиз
1911,5
477,9
2389,4
194,0
1,11
331,5
Ф
қ
итувчи, илмий
даражасиз
1714,5
343,5
2057,9
95,1
1,06
Лавозим
Сони
Базавий
маош
Фар
қ
и
(минг сўм)
Профессор, фан
доктори
1 423
2178,0
555,7
Доцент, фан
номзоди
4 919
2010,7
388,4
Катта ў
қ
итувчи,
фан номзоди
1 387
1911,4
289,1
Катта ў
қ
итувчи,
илмий даражасиз
4 690
1813,4
191,0
Ф
қ
итувчи
(ассистент)
11 640
1622,3
19-rasm.
40
OTM prfessor-
o‗q
ituvchilarini ra
g‗
batlantirish tizimini
takomillashtirish
OO‗YUlarining o‗quv va ilmiy tadqiqotlari faoliyatini, lavozimini va
uslubiyatini o‗zgartirish, professor-o‗qituvchilarning tarkibiy saviyasini yangi
sifat bosqichiga ko‗tarishni, shuningdek uning faoliyatini ma‘ruzaviy axborot
berishdan ham pedagogikaga, talabalarning mustaqil o‗qib o‗rganishi, ilmiy-
tadqiqiy va kasbiy burib yuborishni, yakka tartibda fikrlash jarayonida
masalalarni g‗ayriy odatiy tarzda hal etishlikka maqsadli yo‗naltirishni taqazo
etadi.
40
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 20 апрелдаги ―Олий таълим тизимини янада
ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида‖ги 2909-сон қарори, Ўзбекистон Республикаси Олий ва
ўрта махсус таълим вазирининг
Ў
збекистон Республикаси Президентининг ―Олий таълим тизимини
янада ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида‖ 2017 йил 20 апрелдаги ПҚ-2909-сон қарорининг
ижроси тўғрисида 2017 йил 24 апрел №244-сон буйруғи.
Hozirgi zamon o‗quv yurtlari, o‗quv bo‗linmalari bilimini baholash
ob‘ektiv me‘zonini ishlab chiqish jarayonini joriy etish lozim. Busiz yangi
sharoitlarda o‗quv yurti faoliyati har bir sohasini ahvolini baholash hamda
maqsadga muvofiq yo‗naltirishni amalga oshirish mumkin emas.
SHuningdek oliy ta‘lim muassasalari bitiruvchilarini bandligini
ta‘minlash samaradorligiga erishishda ishlab chiqarish korxonalari bilan
hamkorlik asosida faoliyat olib borish zarurdir. Jumaladan, Oliy ta‘lim, fan va
ishlab chiqarish o‗rtasida innovatsion korporativ hamkorlikni yo‗lga qo‗yishdan
maqsad, ushbu tizimlarning ilmiy, amaliy, uslubiy, axborot-kommunikatsiya va
moddiy-texnik resurslaridan o‗zaro manfaatli hamda samarali foydalanish orqali
Oliy ta‘lim muassasalari bitiruvchilari bandligini ta‘minlashdagi hamkorlikning
muhim yo‗nalishi sifatida oliy ta‘lim, fan va ishlab chiqarish o‗rtasida
innovatsion korporativ hamkorlikni o‗rnatish yuzasidan SH.M. Mirziyoevning
―Oliy ma‘lumotli mutaxassislar tayyorlash sifatini oshirishda iqtisodiyot sohalari
va tarmoqlarinnng ishtirokini yanada kengaytirish chora-tadbirlari to‗g‗risida‖gi
2017 yil 27 iyuldagi PQ-3151-sonli Qarori qabul qilindi va unda belgilangan
vazifalar bosqichma-bosqich amalga oshirilmoqda.
SHu o‗rinda ishlab chiqarishga ham alohida urg‗u bermoqchimiz.
Ishlab
chiqarish
–
oliy
ma‘lumotli
kadrlarning
sifati
va
raqobatbardoshligiga baho beruvchi asosiy me‘zon.
Ishlab chiqarishning oliy ma‘lumotli kadrlar tayyorlashdagi vazifalari:
o‗z
ixtiyoridagi moddiy-texnika, moliya, kadr resurslari hamda kadrlarni o‗qitish,
malakasini oshirish va qayta tayyorlash uchun zarur bo‗lgan boshqa resurslarni
berish orqali oliy ta‘lim tizimiga ko‗maklashadi, muassis, vasiy, donor, homiy
tariqasida ayrim mutaxassislarni va guruhlarni maqsadli tayyorlashda,
shuningdek turli tip va darajadagi oliy ta‘lim muassasalarini moliyalashda
qatnashadi, ta‘lim va ilm-fanning turli shakllardagi integratsiyasini (muvaqqat
ijodiy jamoalar, o‗quv-ilmiy-ishlab chiqarish majmuilari majmuilari, markazlari,
texnoparklar, texnopolislar) rivojlantiradi.
Ishlab chiqarishning oliy ma‟lumotli kadrlar tayyorlashdagi mavqeini
kuchaytirish, takomillashtirish yo„llari:
1. Kadrlar tayyorlash hamda birgalikda ilmiy-texnologiya ishlanmalarini
olib borishda korxonalarning ishlab chiqarish salohiyatidan foydalanish;
2. Talabalarni mehnat jamoalarida tarbiyalash (mehnat, ma‘naviy va
jismoniy tarbiyalash);
3. Ishlab chiqarishning talab-ehtiyojlarini inobatga olib, texnika va
texnologiyalarni rivojlantirishning yangi yo‗nalishlari bo‗yicha kadrlarni
tayyorlash, qayta tayyorlash va ularni malakasini oshirish;
4. Ishlab chiqarishning iqtisodiy va texnologiya muammolarini hal etish
uchun oliy ta‘lim muassasalari va ilmiy tashkilotlarning ilmiy salohiyatini jalb
etish;
5. Pedagog kadrlarning ilg‗or texnologiyalar sohasidagi malakasini
bevosita ishlab chiqarishda muntazam oshirib borish;
6. Ishlab chiqarishning yuqori malakali kadrlarini ta‘lim jarayoniga va
pedagogik faoliyatga jalb etish;
7. Ishlab chiqarish amaliyotini o‗tash uchun talabalarni ish joylari bilan
ta‘minlash;
8. O‗zaro integratsiyalangan ta‘lim muassasalarini zamonaviy uskunalar,
apparatlar va asboblar bilan jihozlash
.
Oliy ta‘lim muassasalari bitiruvchilari bandligining to‗liq ta‘minlanmasligi
sabablari:
-ish beruvchilar bilan hamkorlik aloqalari, xususan, kadrlar tayyorlash
yo‗nalishlarini tanlash, tashkil etish va bitiruvchilar bandligini ta‘minlash
bo‗yicha shartnoma munosabatlari qiyinchiliklar bilan o‗rnatilayotganligi,
bunda ish beruvchi korxona, tashkilot va muassasalarning etarlicha faolligi
ta‘minlanmaganligi;
-hududlar (viloyatlar va tumanlar) kesimida oliy ta‘lim muassasasini
tugatayotgan yosh mutaxassislarni ishga taqsimlash va yo‗llash mumkin bo‗lgan
potensial ish beruvchi korxonalar, tashkilotlar va muassasalardagi bo‗sh ish
o‗rinlari (oliy ma‘lumotli kadrlarga bo‗lgan ehtiyojlar) haqida aniq ma‘lumotlar
ranl xolda va o‗z vaqtida olinmasligi;
-oliy
ta‘lim
muassasalari
bitiruvchilarini
ishga
joylashtirishda
hokimiyatlar, mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish boshqarmalari
(bo‗limlari), savdo-sanoat palatasi, agentliklar, mehnat birjalari, ishonchli
vakillar kabi yordamchi-vositachilik tuzilmalarining imkoniyatlaridan etarlicha
foydalanilmayotganligi.
Bitiruvchilar bandligini hisobga olish va hisobotini yuritish:
1.«Oliy ta‘lim muassasalarini 20_ _ yilda tugatgan bitiruvchilarning
bandlik turlari bo‗yicha taqsimoti» 3-VUZ shakliga ilova davlat statistika
hisoboti (Oliy ta‘lim muassasalari tomonidan har yili 7 dekabrdan kechiktirmay
Qoraqalpog‗iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar
statistika boshqarmalariga taqdim etiladi);
2. «Oliy ta‘lim muassasalari bitiruvchilarining ishga joylashishi
to‗g‗risidagi ma‘lumotlar» 3-BO‗ (OTM) idoraviy statistika hisoboti (Oliy
ta‘lim muassasalari tomonidan har yili 30 noyabr holatiga 7 dekabrdan
kechiktirmay Oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligiga, Qoraqalpog‗iston
Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar statistika
boshqarmalariga taqdim etiladi);
3.«Ishga joylashmagan oliy ta‘lim muassasalari bitiruvchilari ro‗yxati
(elektron tarzda)» idoraviy hisobga olish hujjati (Oliy ta‘lim muassasalari
tomonidan har yili 30 noyabr holatiga 1 dekabrdan kechiktirmay ishga
joylashmagan bitiruvchilar doimiy yashaydigan tuman (shahar) bandlikka
ko‗maklashish markazlariga, tumanlar va shaharlar hokimliklariga, Oliy va o‗rta
maxsus ta‘lim vazirligiga taqdim etiladi)
Oliy ma‘lumotli yosh mutaxassislarga bo‗lgan ehtiyojni aniqlash
«Korxonalarning oliy ma‘lumotli va o‗rta maxsus, kasb-hunar ta‘limi
mutaxassislari bilan ta‘minlanganligi va ularga bo‗lgan istiqboldagi ehtiyoji» 1-
OPS shakli idoraviy hisobga olish hujjati (Korxona, tashkilot va muassasalar
tomonidan o‗z joyidagi tuman, shahar statistika bo‗limiga har yili 10
dekabridan kechiktirmay taqdim etiladi).
Oliy
ta‘lim
muassasalari
bitiruvchilari
bandligini
ta‘minlashdagi
hamkorlikning muhim yo‗nalishlari:
oliy ta‘lim xizmatlari iste‘molchilari-potensial ish beruvchi korxonalar,
tashkilotlar va muassasalar to‗g‗risida ma‘lumotlar bankini yaratish;
ish beruvchi korxona, tashkilot va muassasalarning bakalavriat
yo‗nalishlari va magistratura mutaxassisliklari bo‗yicha kadrlarga bo‗lgan joriy
va istiqboldagi ehtiyojlarini aniqlash;
ish beruvchi korxonalar, tashkilotlar va muassasalar bilan kadrlar
tayyorlash, ularni ishga taqsimlash va joylashtirish bo‗yicha o‗zaro hamkorlik
shartnomalarini tuzish;
potensial ish beruvchilarga taqdim etish maqsadida bitiruvchilar haqida
ma‘lumotlar bankini shakllantirish;
ommaviy axborot vositalari (gazetalar, jurnallar, radio-televidenie,
elektron aloqa) orqali bitiruvchilar to‗g‗risidagi ma‘lumotlarni e‘lon qilib borish,
veb-saytlarga joylashtirish;
potensial ish beruvchi korxona, tashkilot va muassasalar ishtirokida bo‗sh
ish o‗rinlari (mehnat) yarmarkalari o‗tkazish.
Xulosa o‗rnida aytish mumkinki, oliy o‗quv yurtlarini jahon andozalari
darajasiga ko‗tarish, xalq xo‗jaligining mutaxassislariga bo‗lgan talablarni ilmiy
baholash, yoshlarga sifatli ta‘lim berish va ularni tarbiyalashda ilg‗or xorijiy
tajribadan samarali foydalanish va ularning o‗z mutaxassisliklaridan kelib
chiqqan xolda bandligini ta‘minlash bugungi kunda eng muhim masalalardir,
chunki barkamol intellektual etuk avlodsiz buyuk kelajakni tasavvur etib
bo‗lmaydi.
XULOSA VA TAKLIF-TAVSIYALAR
Bugungi kunda oldimizga qo‗yilgan buyuk maqsadlarimizga ezgu
niyatlarimizga erishishimiz, jamiyatimizning yangilanishi, xayotimizning
taraqqiyoti va istiqboli amalga oshirilayotgan islohotlarimiz, rejalarimizning
samarasi taqdiri - avvalambor, zamon talabiga javob beradigan yuqori malakali,
ongli mutaxassis kadrlar tayyorlash muammosi bilan chambarchas bog‗liqligini
barchamiz anglab etmoqdamiz.
Kadrlarni tayyorlash milliy dasturining maqsadi ta‘lim sohasini tubdan
isloh qilish uni o‗tmishdan qolgan mafkuraviy qarashlar va sarqitlardan to‗la
xalos qilish, rivojlangan demokratik davlatlar darajasida yuksak ma‘naviy
talablarga javob beruvchi yuqori malakali kadrlar tayyorlash milliy tizimini
yaratish bo‗lib, maqsadni ro‗yobga chiqarishda «Ta‘lim to‗g‗risida»
O‗zbekiston respubliksi Qonuniga muvofiq ta‘lim tizimini isloh qilish, davlat va
nodavlat ta‘lim muassasalari hamda ta‘lim sohasida raqobat muhitini
shakllantirish negizida ta‘lim tizimini rivojlantirishni va takomillashtirish
ta‘minlashdan iborat bo‗ldi.
Bugungi kunda Dastur spetsifik xususiyati uning insonni butun umri
davomida ta‘lim jihatdan tayyorlashning barcha bosqichlari va bo‗g‗inlarini o‗z
ichiga oluvchi uzluksiz ta‘lim tizimiga yo‗naltirishida mujassamlashgandir.
Birinchi bosqichda yaqin o‗tmishdagi amaliyotga xos bo‗lgan barcha uzilishlarni
bartaraf etgan holda maktabgacha ta‘lim, o‗rta ta‘lim, boshlang‗ich va o‗rta
professional ta‘lim kichik tizimlari doirasida uzluksiz ta‘lim tizimini barpo
etishga va takomillashtirishga e‘tibor berilmoqda.
Deyarli barcha mamlakatlardagi kabi O‗zbekistonda ham davlat byudjeti,
shubhasiz, ta‘limni moliyaviy ta‘minlashning bosh manbaidir. Ta‘limga davlat
xarajatlarining deyarli 90 foizi respublika byudjetidan (jumladan mahalliy
darajada qolgan respublika soliqlarini qo‗shgan holda respublika byudjetiga
barcha tushumlar), shuningdek respublika byudjetidan mahalliy byudjetlarga
subvensiyalar va boshqa transfertlardan moliya mablag‗ bilan ta‘minlash.
Ta‘limga davlat xarajatlarining 10 foizdan sal ko‗prog‗i bevosita mahalliy
daromadlardan moliyaviy ta‘minlangan.
Bizning zamonamizda bo‗lg‗usi mutaxassis o‗zlashtirishi lozim bo‗lgan
ilmiy axborotlar hajmi to‗xtovsiz oshib bormoqda. SHu munosabat bilan ta‘lim
oluvchi rivojlanishning yuqori darajasiga intiladi, o‗z qobiliyati va
imkoniyatlarini to‗liq ishga soladigan, xullas to‗la kuch bilan o‗qiydigan
takomillashgan o‗quv jarayoni tashkil etish tizimini ishlab chiqishi lozim.
SHuni ham xulosa qilib aytish mumkinki, ta‘lim tizimi o‗quv yurtlarini
jahon andozalari darajasiga ko‗tarish, xalq xo‗jaligining mutaxassislariga
bo‗lgan talablarni ilmiy baholash, yoshlarga ta‘lim berish va ularni
tarbiyalashda ilg‗or xorijiy tajribadan samarali foydalanish va ularning o‗z
mutaxassisliklaridan kelib chiqqan xolda bandligini ta‘minlash bugungi kunda
eng muhim masalalardir, chunki barkamol intellektual etuk avlodsiz buyuk
kelajakni tasavvur etib bo‗lmaydi.
YUqoridagi ilmiy asoslangan fikrlarimizdan kelib chiqqan xolda
quyidagi
taklif va tavsiyalarni
berishni joiz deb topmoqdamiz:
- nodavlat maktabgacha ta‘lim muassasasini tashkil etish bo‗yicha
tashabbuskorlar bilan taklif ishlab chiqish;
- hududlardagi bo‗sh turgan binolarni tadbirkorlarni jalb qilib maktabgacha
ta‘limini tashkil etish or q ali ishga tushirish;
- maktabgacha ta‘lim vazirligi tanlov jarayonida tadbirkorlarning faol ishtirokini
ta‘minlash;
- nodavlat bog‗chalarini qurish bo‗yicha tarmoq jadvalini ishlab chiqish;
-nodavlat maktabgacha ta‘lim muassasalariga bolalar qamrovini oshirish
maqsadida ota-onalar bilan targ‗ibot-tashviqot ishlarini tashkil etish.
-nodavlat maktabgacha ta‘lim muassasasi uchun malakali pedagog kadrlar bilan
ta‘minlash choralarini ko‗rish;
-umumta‘lim tizimlarini tahlil kilgan xolda joiz bo‗lsa 11 yillik tizimdan 10
yillik tizimga o‗tkazish;
- umumta‘lim maktablarida o‗quv amaliyotlarini reallashtirish orqali
o‗quvchilarni yo‗naltirilgan kasbning xaqiqiy egasi bo‗lishiga erishish;
- ixtisoslashtirilgan akademik litseylarda ta‘lim sifatini yanada oshirish, buning
uchun har oyda o‗quvchilarni test orkali attestatsiyadan o‗tkazish tizimini
yanada takomillashtirish;
- viloyat va tuman (shahar) hokimiyatlarida o‗z hududidagi korxona, tashkilot va
muassasalarda yangi ish o‗rinlarining yaratilishi, oliy ma‘lumotli mutaxassis
kadrlarga bo‗lgan talab-ehtiyojlar, oliy ta‘lim muassasalari bitiruvchilarining
ishga joylashishi kabi masalalarni tartibga soladigan mexanizmlarni joriy etish
maqsadga muvofiq (masalan, hududdagi yoshlarni qaysi OTMni qachon bitirishi
to‗g‗risidagi ma‘lumotlarni tahlil qilib borish, mazkur bitiruvchilardan samarali
va maqsadli foydalanish va h.z.)
- potensial ish beruvchi korxona, tashkilot va muassasalar tomonidan tegishli
oliy ta‘lim muassasalariga taqdim etilayotgan bo‗sh ish o‗rinlari (kadrlarga
bo‗lgan ehtiyojlar) va buyurtmalar haqidagi axborotlarning ishonchlilik darajasi
juda past. Natijada ishga taqsimlangan (tavsiya etilgan) yosh mutaxassislarning
buyurtmachilar tomonidan qaytarilish holatlari ko‗plab kuzatilmoqda.
Yo‗llanma asosida ishga taqsimlangan bitiruvchilarni ishga qabul qilmaslik
holatlari bo‗yicha buyurtmachi korxona, tashkilot va muassasa rahbarlariga
qat‘iy choralar ko‗rilishi lozim.
- «Potensial ish beruvchi korxonalar, tashkilotlar va muassasalar ro‗yxati»ni
hududlar (viloyatlar, tumanlar) kesimida tayyorlash va mahalliy hokimiyatlar
ko‗magida tegishli oliy ta‘lim muassasalariga taqdim etishni yo‗lga qo‗yish
muhim bo‗lmoqda.
- Korxona va tashkilotlarni, hududiy statistika hamda mehnat va aholini
ijtimoiy muhofaza qilish bo‗linmalarini bitiruvchilarni ishga joylashtirish va
ularning mehnat faoliyati monitoringi jarayoniga jalb etish. Bu masalaning
muhimligi – ish joylarini ixtisosligi, malakasi, ta‘lim darajasi mos bo‗lgan
mutaxassislar tomonidan egallanishiga erishiladi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO„YXATI
I. O„zbekiston Respublikasi qonunlari.
1.1.O‗zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi.- T.: O‗zbekiston, 2012. – 46 b.
1.2.O‗zbekiston Respublikasining ―Ta‘lim to‗g‗risida‖gi Qonuni, 1997.
1.3.―Qadrlar tayyorlash bo‗yicha milliy dasturi to‗g‗risida‖gi O‗zbekiston
Respublikasining qonuni, 1997.
1.4. O‗zbekiston Respublikasining «Mehnat Kodeksi». Toshkent, 21.12.1996.
1.5.O‗zbekiston Respublikasi «Fuqarolik Kodeksi». Toshkent: 199 5yil 21 dekabrdagi
163-I-son va 1996 yil 29 avgustdagi 226-I-son qonunlari bilan tasdiqlangan va O‗zbekiston
Respublikasi Oliy Majlisining 1996 yil 29 avgustdagi 257-I-son qarori bilan 1997 yil 1
martdan kuchga kiritilgan.
1.6. O‗zbekiston Respublikasining «Davlat va xususiy sherikchilik to‗g‗risida‖gi
Qonuni loyihasi, 2017.
II. O„zbekiston Respublikasi Prezidenti farmonlari va qarorlari
2.1.Karimov I.A. ―Monopoliyaga qarshi ishlarni tartibga solish va raqobatni
rivojlantirish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‗g‗risida‖gi 2010 yil 26
fevraldagi pF-4191-son Farmoni // O‗zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‗plami – 9
son – 2010- 9 mart.
2.2.Karimov I.A.―Barkamol avlod yili‖ davlat dasturini ishlab chiqish va amalga
oshirish bo‗yicha tashkiliy chora-tadbirlari to‗g‗risida‖gi Farmoyishi. 2009 yil 9 dekabrgp
//Xalq so‗zi. -2009. - № 238. – dekabr. 1 b.
2.3. Mirziyoev SH.M. "O‗zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‗yicha
«Harakatlar strategiyasi to‗g‗risida"gi 2017 yil, 7 fevral" PF-4947-sonli Farmoni.
2.4.O‗zbekiston
Respublikasi
Prezidentining
―Oliy ta‘lim tizimini yanada
rivojlantirish chora-tadbirlari to‗g‗risida‖ 2017 yil 20 apreldagi PQ-2909-son qarori.
2.5. Mirziyoev SH.M. ―Oliy ma‘lumotli mutaxassislar tayyorlash sifatini oshirishda
iqtisodiyot sohalari va tarmoqlarinnng ishtirokini yanada kengaytirish chora-tadbirlari
to‗g‗risida‖gi 2017 yil 27 iyuldagi PQ-3151-sonli Qarori
2.7. Mirziyoev SH.M. 2017. 30 sentyabr. ―Maktabgacha ta‘lim tizimini boshqarishni
takomillashtirish haqida‖gi PQ-3305-sonli farmoni.(Qonun hujjatlari ma‘lumotlari milliy
bazasi, 30.09.2017 y., 07/17/3305/0038-son).
2.8. O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 28 fevraldagi PQ-3571-sonli
«Davlat maktabgacha ta‘lim muassasalari xodimlarining ayrim toifalari mehnatiga haq
to‗lashni takomillashtirish chora-tadbirlari to‗g‗risida»gi qarori
III. O„zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi qarorlari va O„zbekiston
Respublikasi Vazirliklarining huquqiy- me‟yoriy hujjatlari
3.1. O‗zbekiston Respublikasi Oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirining
O„
zbekiston
Respublikasi Prezidentining ―Oliy ta‘lim tizimini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari
to‗g‗risida‖ 2017 yil 20 apreldagi PQ-2909-son qarorining ijrosi to‗g‗risida 2017 yil 24 aprel
№244-son buyrug‗i
3.2. O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017 yil 5 sentyabrdagi
―O‗zbekiston Respublikasi Oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi huzurida talabalar talabalar
ilmiy-ma‘rifiy markazini tashkil etish to‗g‗risida‖gi VMQ-697-sonli qarori
3.3. O‗zbekiston Respublikai Vazirlar Mahkamasining 2018 yil 12 yanvar oyidagi
―Ilmiy innovatsion ishlanma va texnologiyalarni ishlab chiqarishga tatbiq etishning samarali
mexanizmlarini yaratish chora-tadbirlari to‗g‗risida‖gi VMQ-24-sonli Qarori
IV. O„zbekiston Respublikasi prezidenti asarlari
O„zbekiston Respublikasi Prezidenti asarlari va nutqlari
4.1. Karimov I.A. Biz tanlagan yo‗l – demokratik va ma‘rifiy dunyo bilan hamkorlik
yo‗li. 11-jild. -Toshkent: O‗zbekiston, 2003. – 320 b.
4.2. Karimov I.A. Bizning yoʻlimiz – demokratik islohotlarni chuqurlashtirish va
modernizatsiya jarayonlarini izchil davom ettirish yoʻlidir. 20- jild. – Toshkent:
Ozbekiston, NMIU, 2012. – 312 b.
4.3. Karimov I.A. YUksak ma‘naviyat – engilmas kuch. – Toshkent: Ma‘naviyat, 2008.
– 176 b.
4.4.Mirziyoev SH.M.
Erkin va farovon, demokratik o‗zbekiston davlatini birgalikda barpo
etamiz. Toshkent - «O‗zbekiston»
–
2016.
–
59-b.
4.5.Mirziyoev SH.M.
tanqidiy tahlil, qat‘iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik - har bir
rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo‗lishi kerak. Mamlakatimizni 2016 yilda ijtimoiy-щtisodiy
rivojlantirishning asosiy yakunlari va 2017 yilga mo‗ljallangan щtisodiy dasturning eng muhim
ustuvor yo‗nalishlariga bagishlangan Vazirlar Mahkamasining kengaytirilgan majlisidagi ma‘ruza
2017 yil 14 yanvar . Toshkent - «O‗zbekiston» - 2017.
4.6.Mirziyov SH.M. 2017 yilning 16 iyunida Toshkent shahrining Uchtepa tumaniga
tashriflaridagi nutqlari
4.7.Mirziyoev SH.M.2017 yil 22 dekabrdagi Oliy Majlisga Murojaatnomasi.
V. Darsliklar.
5.1.
O‗lmasov A., Vahobov A. Iqtisodiyot nazariyasi. Darslik. – Toshkent: SHarq, 2006.
–
479 b.
5.2. O‗lmasov A., SHarifxujaev M. Iqtisodiyot nazariyasi. Darslik – Toshkent: Mehnat,
1995. – 512 b.
5.3. SHodmonov SH., Jo‗raev T. Iqtisodiyot nazariyasi. Darslik– Toshkent: Moliya,
2002.
−
180 b.
5.4. Ahmadaliev A.M Innovatsion faoliyat va ilg‗or pedagogik texnologiyalar.T., 2006
yil.
VI. Xorij adabiyotlari, monografiya va doktorskiy dissertatsiyalar
6.1. Graumann O. Menejment sredney i vыsshey shkolы. 100 novыxponyatiy.
Hildeseheim: Universtat-VerlangHildesehemim. 2004, C-211
6.2. Senge P. Pyataya dissiplina iskusstvo i praktika samoobuchayuщeysya organizatsii
(per. s angl) M.: №AO Olimp-Biznez 2003, S-37
6.3.Itel de-Sol Pul. Ispolzovanie instrumentov texnologii svobodы. M.: NIIVO, 2004, S-
34
6.4.FerrariF.V. Analizing the knovslede management through the product development
process journal of Knowledge Managament-2004, Kol. 8 №1
6.5.Keller G. AcademisStategu: The Managament Revolution in Amerigan Higher
Edication Baltimore Maryland: JohnHopkinsUniversity Press, 1983
6.6. Ignateva E.YU. Menejment znanie v upravlenii kachestvom obrazovatelnogo
protsessa v vыsshey shkole Velikoy Novgorod-2008
6.7.Andreeva A.A. Soldatkin V.I. Distonsionnoe obuchenie: suщnost, texnologiya.
Organizatsiya M. MESI-1999
6.8. Kryachko V.P. Toganov R.A. Toganov A.A. Osnovnыe tendensii razvitii
informatsionnogo, metodicheskogo i instrumentalnogo obespechennыy sistemы menejmenta
kachestva obrazovaniya RGU, Ryazan, 2006
6.9.Novikova A.M. Rossiyskoe obrazovanie v novoy epape: porodonsы, naslediya,
Viktorы razvitiya: publisticheskaya monografiya M. Egves, 2000
6.10.Bordovskiy
V.A.
Teoriya
i
praktika
organizauionno-metodicheskogo
obespecheniya obrazovaniya (tekst) diss.doktora ped nauk SPB RGPU, 1999
6.11.Berestov A.V. innovatsionnaya deyatelnost v vыsshey shkole sovremennoy Rossii
(tekst) diss. kand. sots. nauk, M.: RGB, 2005.
6.12.Tixomirov V.P. Ot klassicheskogo univresiteta k elektronnomu: eUniversity i
dalee k parkam znanie. 5-aya moskovskaya mejdunarodnaya vыstavka i konferensiya po
elektronnomu obucheniyu elearnExpo 2008
6.13.Xrabrыx A. Derji distonsiyu! // Distonsionnoe obrazovanie, 1999, №3
6.14.ZinchenkoV.P. Distant content…. I obrazovanie Vыsshee obrazovanie v Rossii,
2005, №7.
6.15.Sayfullin N.F. Kultura innovatsiy. Distonsionnoe obrazovanie-2005, №5
6.16.Santo B. Innovatsiya i globalnыy intellektualizm. Innovatsiya -2006, №9
6
.
17. Prigojin A.I. Filosofiya nestabilnosti voprosы filosofii-1991
6.19.Bespalko V.P. Pedagogika i progressivnыe texnologii obucheniya Moskva -1995
6.20.Kudryasev P.O. Problemnoe obuchenie. Istok i suщnost znanie, 1991
6.21.Selevko G.K. Differensiatsiya obucheniya YAroslavl, 1995
6.22.Stepanov S.A. Terminalogicheskiy slovar v oblasti upravleniya kachestvom
vыsshego i srednego professionalnogo obrazovaniya. SPB: SPBGETU «LeTI», 2005
VII. O„quv qo„llanma va o„quv majmualar
7.1.Farberman B.L., Musina R.G., Jumaboeva F.A. Oliy o‗quv yurtlarida o‗qitishning
zamonaviy usullari. T., 2002 yil.
7.2.Gulyamov S.S, Romanov A.N, Alimov R.X, Toropsov V.S, Xodiev B.YU, Alimov
K.A, Begalov B.A. Grigorovich D.B, Distonsionnoe ekonomicheskoe obrazovanie. Tashkent,
izd-vo «SHark»-2003
7.3.Djumanova R.S. Ijtimoiy xizmatlar. O‗quv-uslubiy majmua. Toshkent. 2012.103-b.
7.4. Abduraxmonova M.M. Ijtimoiy ishning iqtisodiy asoslari va menejment. O‗quv-
uslubiy majmua. Farg‗ona. 2017.- 303.
VIII. Ilmiy-uslubiy jurnallar
8.1.Jo‗raev R.X. Veduщie tendensii obrazovaniya v XXI veke. Uzluksizta‘lim, ilmiy-
uslubiy jurnal, Toshkent-2008, №3
8.2.Imomov E.Z. Pirmatov I.I. Tursunov A.A. Standartы obrazovaniya i rol novыx
informatsionnыx texnologiy. Ta‘lim muammolari ilmiy-uslubiy yutuqlar va ilg‗or tajribalar.
Oliy maxsus maktab muammolari instituti №1-2, 1997
8.3.Azizxo‗jaeva N.N. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik maxorat. Toshkent-
2006.
8.4.S.S.G‗ulomov,
SH.A.Ayupov,
A.X.Abdullaev.
Ta‘lim
tizimida
axborot-
kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etishdagi strategik va ustuvor yo‗nalishlar// Ta‘lim va
tarbiya 1-2, 2003.
8.5. O.X.To‗raqulov. Zamonaviy kompyuter tarmoqlari bo‗yicha multimediyali elektron
o‗quv-qo‗llanmalar yaratish texnologiyasi.// Uzluksizta‘lim 2006, №4
8.6
.
Teshaboev T. Oliy ta‘lim muassasalarida innovatsion faoliyat. Jamiyat va boshqaruv
№2, 2009
8.7.Xoshimov P. Sistema obrazovaniya vo Fransii. Iqtisodiyot va ta‘lim jurnali №3,
2003
8.8.YUsupov A. Obrazovanie kak faktor povыsheniya konkurentosposobnosti stranы.
Iqtisodiyot va ta‘lim №3, 2004
IX
.
Statistika to„plamlari ma‟lumotlari va internet saytlari
9.1.O‘zbekiston Respublikasida oliy ta‘lim tizimining asosiy ko‘rsatkichlari statistikas
9.2.O‗zbekiston Respublikasi ta‘lim statistikasi.N
ashr etilgan: 21/07/2017.
9.3.
www.stat.uz - O‗zR davlat statistika qo‗mitasi rasmiy sayti
9.4.
www.gov.uz-
O‗zR davlat xokimiyati portali
9.5.
www.norma.uz.-
Axborot huquqiy qidiruv tizimi
9.6.www.bilimdon uz. -O‗zbekiston Respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim
vazirligining veb sayti.
9.7.@huquqiyaxborot (internet ma‘lumoti)
Do'stlaringiz bilan baham: |