Ijtimoiy-iqtisodiy fakultet iqtisodiyot va servis kafedrasi mijozlarga xizmat ko

  2013 

 

Janubiy Osiyo 

O‟rta Sharq Afrika 

Sharqiy Osiyo va 

Tinch okeani 

 

Shimoliy va Janubiy 

Amerika 

 

Yevropa 

Haqiqa

t

 

Bashorat

 

---

12 

 

1.2.  Turizmning turlari va ko’rinishlari 

Turizmdagi   turlarni   va   ko’rinishlarni      tasniflashdagi   chalkashliklar   ham 

turizmdagi  turlarga,  turistlar  sonini,  harakatlanishini,  xizmatlar  turini  ham 

aralashtirish, turizmdagi haqiqiy turlar xilini aniqlashni ham qiyinlashtiradi, haqiqiy 

turlarning qaysilari muhimrog’u, qaysi turlar o’z salohiyati bo’yicha keyinroq turadi, 

ajratish mushkul. 

M.N.Pardayev, R.Atabayev (2007 yil) keltirgan ma‟lumotlarida 

Turizm turlari asosan quyidagi belgilari bo’yicha tasniflanadi. Bularga: 

- turizm turlarini tashkil etish bo’yicha; 

- xizmat ko’rsatishi bo’yicha; 

- maqsadi bo’yicha; 

- foydaliligi bo’yicha kabi belgilar kiradi. 

Turizmni  tashkil  etilishi  bo’yicha  tasniflansa  u  ikki  guruhga  bo’linadi:  rejali 

tashkil qilingan, rejasiz o’zboshimcha harakat qiladigan. 

Rejali tashkil qilingan turizmga davlat tomonidan qonunlar yoki boshqa 

me‟yoriy hujjatlar asosida tartibga solinadigan odamlarning harakati tushuniladi. Bu 

faoliyatni  davlat  va  nodavlat  turistik  tashkilotlari,  turli  firma  va  kompaniyalar 

amalga  oshirishi  mumkin.  O’zbekistondagi  turizmning  asosiy  qismi  rejali  tashkil 

qilingan turizmga kiradi. 

 Rejasiz    o’zboshimcha    harakat    qilingan   turizmga    o’z    ixtiyori    bilan 

mustaqil  tashkil  qilingan  odamlarning  harakat  turi  kiradi.  Bu  asosan  ko’ngilli 

turistik  jamiyatlar,  ittifoqlar  va  jismoniy  shaxslar  tashkil  qilish  orqali  amalga 

oshiriladi. 

Turizmning    ushbu    turi    orqali    tog‟u-toshlarga    sayohat,    turistik    yurish, 

musobaqalar  uyushtirish,  boshqa  hudud  va  mamlakatlarni  ko’rib  tomosha  qilib 

kelish uchun borish kabi faoliyatlar amalga oshiriladi. Bu jarayon ham turli turistik 

birlashmalarning  mamlakat  qonunlariga  va  xalqaro  me‟yorlarga  zid  bo’lmagan 

ichki nizom va boshqa tartibga soluvchi me‟yoriy hujjatlar asosida amalga oshiriladi. 

Mamlakatimizda turizmni tashkil qiluvchi jismoniy va yuridik shaxslar 

---

13 

 

tegishli    ruxsatnomaga    (litsenziyaga)    ega    bo’lishlari    lozim.    Bu    masala 

«O’zbekturizm»    tashkiloti    tomonidan    amalga    oshiriladi    va    shu    tashkilot 

muvofiqlashtirib beradi. 

 Turizm  xizmat  ko’rsatishi  bo’yicha  uch  guruhga  bo’linadi:  ichki  turizm, 

milliy turizm va xalqaro turizm. 

Ichki  turizm  bir  mamlakat  ichida  odamlarning  bir  hududdan  ikkinchi 

hududga  dam  olish,  davolanish,  sport  bilan  shug‟ullanish,  atrof-muhitni  o’rganish 

kabi maqsadlarda qisqa muddatli harakatidir. 

Ichki  turizm  bir  mamlakat  ichida  bo’lganligi  tufayli  u  umumiy  iqtisodiyotga 

ta‟siri  kam  bo’ladi.  Ammo  bir  hudud  hisobidan  ikkinchi,  turistlarni  qabul  qiluvchi 

hudud iqtisodiy samara, manfaat olishi mumkin. 

Milliy turizm ham turistik faoliyat majmuasi bulib, u ichki turizm va tashqi  

mamlakatlardan  kelgan  turistlarga  xizmat  ko’rsatish  sohasini  tulik  qamrab oladi.  

O’zbekistonda   milliy  turizm  davlat   va   nodavlat   tashkilotlaridan   tarkib topgan 

bo’lib, uni «O’zbekturizm» tashkiloti muvofiqlashtirib turadi. 

Xalqaro turizm eng nufuzli turistik harakat bulib, bir mamlakatga boshqa 

mamlakatdan kelgan turistlarni qabul qilish va boshqa mamlakatlarga turistik xizmat  

ko’rsatishdir.  Juda  ko’p  mamlakatlarda  xalqaro  turizm  iqtisodiyotning muhim 

sohasi  sifatida  katta  foyda  keltiruvchi  faoliyat  hisoblanadi.  Bu  holatdan  kelib  

chiqiladigan    bo’lsa,    O’zbekiston    ham    juda    katta    turistik    salohiyatga    ega 

ekanligini inobatga olish va uni yirik foyda keltiradigan soha deb qarash lozim. 

 Turizm maqsadi bo’yicha quyidagi turlarga bo’linadi: 

- salomatlikni tiklash; 

- dam olish; 

- sport musobaqalariga qatnashish yoki sport mashg‟ulotlarini o’tkazish; 

- ilmiy va ma‟rifiy ekspeditsiya; 

- atrof-muhitni, diqqatga sazovar turistik ob‟ektlarni o’rganish; 

- ziyorat qilish kabilar.