Ijtimoiy hodisa deyiladi. Til jamiyat a’zolari yordamida shakllantirilib, rivojlantirilib boriladi. Til birliklari

§ Arxaizm, tarixiy va yangi paydo bo‘lgan so‘zlar
Arxaizmlar (eskirgan so‘zlar) – o‘tgan davrlarda qo‘llanilib, hozirgi kunda iste’moldan chiqqan so‘zlardir: ashuq – temir qalpoq (dubulg‘a), aqru – sekin, ashu – qizil tuproq, fasohat – aql, handasa – geometriya, firqa – guruh, riyoziyot – matematika, cherik – lashkar, yovuq – yaqin, pud – 16 kg, qadoq – 450 gr, mashshoq – sozanda va h.k.
Tarixiy so‘zlar – yaqin o‘tmishda qo‘llanilib kelgan so‘z, so‘z birikmasi va qo‘shimchalardir. Bu so‘zlarning arxaik so‘zlardan farqi shundaki, tarixiy so‘zlarning ma’nosini tushunsa bo‘ladi va mantiqan hozirgi tilga moslashtirib variantdoshini topish mumkin: ajoyibxona – muzey, muxoraba – urush, mingboshi – qishloq oqsoqoli, qozi – sudya, omoch – chizel, amin – daha boshlig‘i, paranji – yopinchiq, mirshab – militsiya va h.k.
Yangi paydo bo‘lgan so‘zlar (neologizmlar) – bular tilda yangi paydo bo‘lgan so‘zlardir. Bizning davrimizda litsey, kosmodrom, prezident, fermer, konsalting, audit, sammit kabi so‘zlar, XDP, MDX kabi qisqartma so‘zlar yuzaga keldiki, bular yangi so‘zlar, ya’ni neologizmlar deb ataldi. Bular tilimizga 2 xil tarzda kirib keldi:

1. 
   yevropa tillaridan
   
2. 
   arab va fors-tojik tillaridan
   

Yevropa tillaridan kirgan so‘zlar:

avizo – hisob-kitob operatsiyasi

aksiya – paychiga beriladigan qimmatbaho qog‘oz

aksioner – qimmatbaho qog‘oz sotib oluvchi

auksion – kimoshdi savdosi

balans – narsalarning o‘zaro muvofiqlik salmog‘i

bankrot – kasodga uchrash

biznes – foyda orttirishga qaratilgan ish

broker – rasmiy dallol

budjet – kirim-chiqim hisobi

deklaratsiya – hukumat bayonoti, daromad to‘g‘risida ma’lumot

disket – magnitlangan egiluvchi disk

datatsiya – davlat tomonidan beriladigan pul

dublikat – asl nusxaning ko‘chirmasi

eksport – tovarni chetga sotish

immigrant – chet ellik muhojir

import – tovarni chetdan sotib olish

innovatsiya – fan-texnika sohasidagi yangilik

inflyatsiya – qog‘oz pulning qadrsizlanishi

kalkulyatsiya – bajarilgan ishning salmog‘ini hisoblash

konsenus – tortishilgan masala yuzasidan kelishish

korrupsiya – shaxsiy boyish yuzasidan qilingan noqonuniy xatti-harakat

litsensiya – biror ish-harakatni bajarishga ruxsatnoma

rezyume – qisqa xulosa

patent – xususiy shaxsga beriladigan hujjat

prezentatsiya – biror narsani ko‘rsatish, taqdim qilish

viza – o‘zga mamlakatga kirish uchun ruxsatnoma

Arab va fors-tojik tillaridan kirgan so‘zlar:

anjuman – yig‘in, majlis, qurultoy

badal – evaziga beriladigan narsa

boj – chet eldan keltirilgan mol uchun to‘lov

vasika – mol-mulk olingani haqida hujjat

voris – merosxo‘r

jyuri – maslahatchilar kengashi, hakam

ishbay – bajarilgan ishga qarab haq to‘lash

kafolat – ishonch xati

muallif – ixtiro yoki kitob egasi

hakam – arbitor

paychi – aksioner