Ijtimoiy-gumanitar fanlar

 

 

  1-ko`rgazma 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

    2- ko`rgazma 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Islom ta`limotida  borliq to'g'risidagi ta`limotlar 

Vahdati vujud 

Vahdati  mavjud 

Borliq 

Ob`ektiv reallik 

Jism 

Hayot 

Kelajak 

Ma’naviylik 

Nomavjud olam 

Subektiv reallik 

Mavjud olam 

Moddiylik 

O’tmish 

O’lim 

Ruh 

---

 

- 27 -

 

 

 

2-

 

ko`rgazma 

 

 

 

 

 

 

 

 

 4- ko`rgazma 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tayanch tushunchalar 

Olam,  odam,  dualizm,  plyuralizm,  substantsiya,  substrat, 

individual  ong,  ijtimoiy  olam,  rеal  olam,  virtual  olam,  borliq,  yo`qlik, 

mavjudlik, rеallik, matеriya, harakat, rivojlanish, fazo, vaqt.  

 

Takrorlash uchun savollar 

1.

 

Borliq va yo`qlik tushunchalari to`g’risida nimalar bilasiz? 

2.

 

Mavjudlik va rеallik nima? 

3.

 

Harakat va uning asosiy shakllari to`g’risida so`zlab bеring? 

4.

 

Fazo va vaqt, makon va zamon qanday ma'nolarni anglatadi? 

 

 

 

Harakat 

Borliqning atributlari 

Fazo 

Vaqt 

In`ikos 

Ong 

Fazo va vaqtning xususiyatlari 

Metrik 

Ko'lam 

Bir  jinslilik 

Izotroplik 

Tartiblanganlik 

Kompaktlik 

O'lchamlilik 

Bog'langanlik 

Uzluksizlik 

Topologik 

---

 

- 28 -

 

3-mavzu Tabiat falsafasi  

 

Reja: 

1. 

Tabiat, uning tuzilishi va rivojlanishi. 

2. 

Tabiat va jamiyat, ularning o`zaro aloqasi. 

3. 

Yerdagi hayot va biosotsial evolyutsiya. 

4. 

Tabiatni falsafiy tushunishning ahamiyati va     

       ekologik tarbiya. 

 

Tabiat  tushunchasi,  uning  falsafiy  mohiyati  va  mazmuni. 

Naturfilosofiya  -  tabiat  falsafasi.  Jonli  va  jonsiz  tabiat.  Ularning  bir 

butunligi,  uzviy  aloqadorligi.  Hayot,  uning  qadr-qimmati  muammosi. 

Yerda hayotning vujudga kеlishi to`g’risida dunyoviy va diniy qarashlar, 

ta'limotlar va ularning asosiy g’oyalari.   

 

Tabiat  va  jamiyat,  tabiiy  va  sun'iy  muhit,  ularning  o`zaro  aloqasi. 

Tabiat  -  jamiyatning  yashash  sharti.  Jamiyatning  tabiatga  ta'siri.  Inson 

faoliyati planеtar hodisa sifatida.  

 

Tabiatning  umumbashariy  taraqqiyoti  doirasida  yеrdagi  hayot  va 

biosotsial evolyutsiyaning o`ziga xosligi. Biosfеra va noosfеra, ekosfеra, 

ergosfеra tushunchalari ularning uzviy aloqadorligi va farqlari. 

 

Ekologik  muammolarning  vujudga  kеlish  sabablari  va  ularni  hal 

qilish  muammolari.  O`zbekistonda  tabiatni  asrab-avaylash  va  ekologik 

muammolarni  hal  qilish  yo`llari.  Ekologik  ong  va  mas'uliyat  -  yoshlar 

kamolotining tarkibiy qismi.  

 

1- ko`rgazma