Ijtimoiy-gumanitar fanlar

 
 

---

2.Asosiy fondlarni baholash usullari. 
Hozirigi kunda amaliyotda asosiy vositalarning 
korxona balansi va hisobotlarida aks ettiriluvchi 
(ya'ni, boshlang'ich, belgilangan tartibda 
o'tkaziluvchi qayta baholashdan keyin esa tiklanish), 
hisobga olish qiymati balans qiymati deb ataladi. 
Bundan asosiy vositalarning qoldiq qiymatini asosiy 
vositalarning balans qiymatidan eskirish summasini 
ayirib tashlash yordamida topish mumkinligi 
anglashaladi. Qabul qilingan baholash usuli va 
korxona balansida aks ettiriluvchi buxgalteriya 
hisoboti ma'lumotlari asosida, korxona asosiy ishlab 
chiqarish fondlarining o'rtacha yillik qiymati (Fsr) 
belgilanib, u quyidagi formula asosida aniqlanadi: FT 
- FT p 1 v 2 F.. = F + o rt n 12 bu yerda: Fn - asosiy 
ishlab chiqarish fondlarining yil boshidagi qiymati; 
Fp - yil davomida kelib tushgan (foydalanishga 
topshirilgan) asosiy ishlab chiqarish fondlari 
qiymati; Fv - yil davomida ishlab chiqarishdan 
chiqarilgan (yo'q qilingan) asosiy fondlar qiymati; T1 
- foydalanishga topshiriluvchi asosiy ishlab chiqarish 
fondlari amalda bo'luvchi o'rtacha muddati 
(oylarda), qabul qilingandan keyingi oydan boshlab; 
T2 - ishlab chiqarishdan chiqarilgan (yo'q qilingan) 

---

asosiy ishlab chiqarish fondlari foydalanilmaydigan 
o'rtacha muddat (oylar) chiqarilgan oydan to yil 
oxirigacha). Asosiy fondlarning eskirishi va 
amortizatsiyasi Asosiy fondlarni boshlang'ich yoki 
tiklanish qiymati bo'yicha baholashdan tashqari 
eskirish summasi ham hisobga olinadi. Asosiy 
fondlar jismoniy va ma'naviy jihatdan eskirishi 
mumkin. Jismoniy (moddiy) eskirish asosiy 
fondlarning birlamchi xislatlarini ishlab chiqarishda 
foydalanish va tabiiy eskirish natijasida yo'qotishdan 
yuzaga keladi. U asosan bir xilda kechmaydi hamda 
ko'p jihatdan iqlimning ta'siri, asosiy fondlardan 
foydalanish qoidalariga rioya qilish, jumladan, 
xodimlarning malakasiga ham bog'liq bo'ladi. 
Jismoniy eskirishni (IF) quyidagi formula asosida 
hisoblab topish mumkin: Asosiy fondlarni baholash 
usullari 4 Asosiy fondlarning eskirishi va 
amortizatsiyasi 7 Asosiy fondlardan foydalanish 
ko'rsatkichlari 10 F 13 Ishlab chiqarish quvvatining 
mohiyati va hisoblash usullari 14 Ishlab chiqarish 
quvvatidan foydalanishni yaxshilash yo'llari 17 bu 
yerda: Tf - asosiy fondlarning haqiqiy xizmat qiluvchi 
muddati; Tn - asosiy fondlar xizmat qilishi kerak 
bo'lgan normativ muddat; i. - hisoblangan 
amortizatsiya summasi (eskirish summasi); Ps - 

---

asosiy fondlarning boshlang'ich(qayta tashkil qilish) 
qiymati. Manaviy eskirish Asosiy fondlarning 
eskirishi va uni belgilovchi omillar Jismoniy eskirish / 
\ / \ 
✓
Asosiy fondlarni ish bilan 
✓
Asosiy fonlarni 
qayta ta ’minlash darajasi ishlab chiqarish 
✓
Mehnat qurollarining qaytimining pasayishi sifati 
✓
Asosiy fondler (texnika) 
✓
Xodimlar malakasining 
ning ishlab chiqarish darajasi darajasi yuqoriroq 
✓
Asosiy fondlardan bo ’lgan turlaridan foydalanish 
qoidalariga foydalanish rioya qilish.
 
Asosiy fondlar 
jismoniy va ma'naviy jihatdan eskirishi mumkin. 
Jismoniy (moddiy) eskirish asosiy fondlarning 
birlamchi xislatlarini ishlab chiqarishda foydalanish 
va tabiiy eskirish natijasida yo'qotishdan yuzaga 
keladi. U asosan bir xilda kechmaydi hamda ko'p 
jihatdan iqlimning ta'siri, asosiy fondlardan 
foydalanish qoidalariga rioya qilish, jumladan, 
xodimlarning malakasiga ham bog'liq bo'ladi