Ijtimoiy-gumanitar fanlar

1. .Sanoatda kooperatsiya tushunchasi va uning 
shakllari. 
Sanoatda korxonalar ixtisoslashuvining rivoji ishlab 
chiqarishni kooperatsiya asosida amalga oshadi. 
Kooperatsiya - bu ma`lum mahsulot ishlab 
chiqarish, ish va xizmat bajarishni birgalikda olib 
borish bo`yicha tarmoqlar va ular korxonalarining 
davomli ishlab chiqarish aloqalari shakllaridan biri. 
Kooperatsiyada mahsulot etkazib berish tartibi 
ishlab chiqarish jarayonida buyurtmachining ma‘lum 
ishlab chiqarish-texnikaviy topshiriqni bajarishini 
hisobga olishini talab etadi. Kooperatsiya xom 
ashyo, yoqilg`i va standartlashtirilgan 
yarimfabrikatlar hamda buyurtmalarni etkazib 
berish bosqichlarini qamragan holda moddiy-
texnika ta‘minotidan farqlanadi. Kooperatsiya 
murakkab mahsulotlarni ishlab chiqarishni 
o`zlashtirishni tezlashtirish, ishlab chiqarish 
quvvatlaridan foydalanishni yaxshilash bilan bog`liq 
bo`lgan muhim vazifalarni hal etishga imkoniyat 
yaratib beradi. Sanoatning rivojlanish davrlarida 
ishlab chiqarishni kooperatsiyaning bir qancha 
samarali shakllari vujudga keldi. Ular jumlasiga 
quyidagilar kiradi: 

buyumli (agregatli) 

---

kooperatsiya; 

texnologik kooperatsiya; 

tarmoqlararo kooperatsiya; 

iqtisodiy rayonlararo 
kooperatsiya. Buyumli (agregatli) kooperaratsiya - 
bu mashina va asbob-uskunalar ishlab chiqaruvchi 
bosh korxonaga turli butlovchi buyum va detallarni 
etkazib beruvchi korxonalarning faoliyatidan iborat. 
Masalan, detallar bo`yicha kooperatsiya usulida 
ixtisoslashgan korxonalar bosh korxonaga 
sharikopodshipniklar, porshenlar, turli uzellar va 
asbob-uskunalarning qismlarini etkazib berishlari 
mumkin.
O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2006 yil 5 
yanvardagi Farmonida bu haqida to`g`ridan to`g`ri 
shunday deyilgan: ―Respublika aholisining bandligi 
va daromadlari barqaror o`sishini ta‘minlashga doir 
vazifalarni hal etishda kasanachilikning turli 
shakllarini keng rivojlantirish, jumladan uning yirik 
sanoat korxonalari bilan kooperatsiyasini 
kengaytirishga ustuvor ahamiyat berilmoqda. 

---