“Ijtimoiy fanlar”kafedrasi

5.
Freydizm
Psixoanaliz ta’limotidan tashqari inson to’g’risidagi 
yo’nalish. 
Z.Freyd
(1856-1939)
6.
Neofreydizm
Psixoanaliz 
asosida 
vujudga 
kelib, 
shaxs 
shakllanishida jamiyat rolini tan olish. 
Hozirgi zamon psixologiyasida fanning qanchalik qadimiyligiga qaramay qator xal 
qilinishi zarur muammolar, turli oqimlar va olimlar tomonidan ilgari surilayotgan taxminiy 
farazlar mavjuddir. 
J.Piajening fikricha, bolaning aqliy o‘sishi o‘zining ichki qonunlari asosida
rivojlana borib, sifat jihatdan o‘ziga xos bir qator genetik bosqichlarni bosib o‘tadi.
Ta’lim - bu aqliy etilish jarayonini faqat bir qadar tezlatishga yoki sekinlashtirishga qobildir, 
lekin u aqliy jihatdan etilish jarayoniga hech qanday jiddiy ta’sir ko‘rsata olmaydi.
Demak, ta’lim rivojlanish qonunlariga bo‘ysunishi kerak. Masalan, bolada mantiqiy
tafakkur etilmay turib, uni mantiqiy fikr yuritishga o‘rgatish foydasizdir, Ta’limning turli

---

bosqichlarida bolaning tegishli psixologik imkoniyatlari pishib etiladigan muayyan yoshi bilan 
bog‘liqligi ana shundan kelib chiqadi.
87
 
1923-yilda Psixologlarning birinchi syezdida K.N.Karnilov psixologiyani qayta qurish 
vazifasini ilgari surdi. Psixologiya fanini yuzaga kelishida judayam katta rol o’ynagan ilmiy 
kadrdar bo’lib yetishishlariga ta’sir ko’rsatdi. Masalan, B.T.Ananyev, P.Bolonskiy, 
S.L.Rubinshteyn, shuningdek keyinchalik O’zbekistonda ham yirik olimlar yetishib chiqdi. Ular 
jumlasiga M.G.Davletshin, E.G’.G’oziyev, M.Vohidov, V.V.Tokareva. G.Gaynitdinova, 
V.M.Karimova, G’.B.Shoumarov, R.Sunnatova va boshqalarni kiritish mumkin. Yuqorida 
nomlari tilga olingan olimlarni o’zlarining g’oyalari, milliy mafkuralari bilan yoshlarda tafakkur 
sifatlari «mustaqillik», «tanqidiylik» kabilarni shakllantirishga e’tibor bermoqdalar.
Hozirgi mustaqillik sharoitida psixologiyaga bo’lgan talab-ehtiyoj juda kuchayib ketdi. 
Yoshlarni ma’naviyatini boyitish uchun ularni dunyoqarashi, tafakkuri, irodasi umuman olganda 
ongini o’stirish uchun zarur. Buning uchun olimlar esperimental ishlarni kuchaytirishimiz, ta’lim 
jarayonini texnologiyalar asosida qayta qurishimiz zarur.
Hozirda Respublikamizdagi universitetlarida psixologiya bo’limlari, kafedra, 
laboratoriyalar ilmiy fikrlar markaziga aylantirildi. hozirgi zamon psixologlarining tamoyillari 
quyidagicha:
•