Ijtimoiy fanlar” kafedrasi «kasbiy psixologiya» fanidan

I.P.Pavlov bo`yicha temperament tiplari:

Kuchli	Kuchli	Kuchli		Kuchsiz
muvozanat	muvozanat	muvozanat
lashgan,	lashgan,	lashmagan
epchil	inert

Endi temperament muammosining muhim jihatlaridan biri bo`lgan temperament va xulq -atvorning o`zaro bog`liqligi masalasiga to`xtalamiz. Aloxida kishining t emperament xususiyatlarini hisobga olgan holda uning ma'lum vazi yatga munosabat ko`rsatish xususiyatlari haqida ishonch bilan oldindan fikr aytish mumkin. Masalan, rol b erishda qaysi aktyor munosib o`ynashini oldindan aytish mumkin . Temperament o`z imkoniyatlarini muloqot usullarida ko`rsatishi mumkin, jumladan, o`zaro munosabatlarga kirishishda ko`p yoki kam faollik ko`rsatishini b elgilashini misol qilish mumkin . Masalan, sangvinik tipidagi kishida ijtimoiy munosabatlarga kirishish t ez amalga oshadi. U doim muloqotning tashabbuskori sifatida maydonga chiqadi. Butunlay notanish kishi bilan ham muloqotga kirishishga moyillik yuqori bo`ladi. Shuningdek, melanxolik tipidagi kishilarda ham o`ziga xos faoliyatda muvaffaqiyatga erishish imkoniyatlari mavjud . Masalan: doimiy bir xil harakatlarni bajarish lozim bo`l gan faoliyatlar jumlasidandir.

Shuni ta'kidlash o`rinliki, t emperamentni faoliyat talablariga moslashtirish imkoniyati mavjuddir. Chunki har qanday faoliyat psixik jarayonlari dinamikasiga mu ayyan talablar tizimini qo`yadi Chunonchi: 1) kasb -hunarlarning insonlar t emperame ntiga mos turini tanlash kerak, chunki ularning psixik xususiyatlariga mutanosib kasbni tanlash professional tanlash d eyiladi; 2) shaxslarning individual
xususiyatlarin hisobga olish joiz; 3) temperamentga xos kamchiliklarni (salbiy illatlarni) bartaraf etish lozim; 4) insonlarda individual uslubni shakllantirish zarur. Shaxsning faoliyatiga ongli, faol va ijodiy munosabatda bo`lish muvaffaqiyatlar garovidir.
Faoliyatning individual uslubi insonda o`zidan o`zi vujudga kelmaydi, u shaxs kamolotining barcha bosqichlarida (bog`cha yoshidn e'tiboran to kasbiy mahorat egallagunga qadar) shakllanib boradi insonning t emperamentini faoliyatning zarur talablariga moslashtirish orqali unda individual uslub tarkib toptiriladi . Xuddi shu boisdan, faoliyatning individual uslubi d eyilganda, shaxs uchun o`ziga xos va muvaffaqiyatga erishishning maqsadga muvofiq yo`llari individual tizimi tushuniladi.