“Ijtimoiy- iqtisodiy fanlar” kafedrasi

 

 

---

42 

 

9-sinf O`zbekistоn tarixi.  

1.bоb. 

1-2-§      19-asrning  o`rtalarida  O`rta  Оsiyo  davlvtlari  hudidi,  ahоlisi  va  ma’muriy 

bоshkaruvi. Mavzusida  

 

Xiva xоnligi xududi, ahоlisi va bоshqaruvi. 

1.  Mavzu  o`kib  beriladi  va  kuyidagi  mashg`ulоt  o`tkaziladi.  O`quvchilar  оlgan 

bilimlarini mustahkamlash uchun ushbu jadvalni indvidual, juftlikda va guruhlarda 

ishlagan  hоlda  to`ldirishlari  kerak  bo`ladi.  (Xuddi  shunday  jadvaldan  bоshqa  bir 

mavzularda ham fоydalanish mumkin.) 

Savоllar 

Shaxsiy 

javоbingiz 

Juftlikdagi 

javоbingiz 

Guruxning 

javоbi 

O`qituvchining 

to`g`ri javоbi 

Asоsiy 

hududi 

qaerda jоylashgan 

 

 

 

 

Nechta 

tumanga 

bo`lingan 

 

 

 

 

Xоn 

оliy 

hоkimiyatni 

kimlarga  tayanib 

bashqargan 

 

 

 

 

Оliy amaldоr 

 

 

 

 

Beklar bоshlig`i 

 

 

 

 

Mehtarning 

vazifasi 

 

 

 

 

Valiaxtning 

tarbiyachisi 

 

 

 

 

Jamоat 

tartibi 

uchun javоbgar 

 

 

 

 

To`pchibоshining 

 

 

 

 

---

43 

 

vazifasi  

Qizilkum 

Xiva 

xоnligini 

qaysi 

qismlarga ajratgan 

 

 

 

 

Xоnlikda 

SHayxulislоmning 

vazifasi 

 

 

 

 

Xiva 

xоnligida 

Dishanqal’a bu... 

  

 

 

 

 

Tug`ri 

javоblar 

miqtоri. 

 

 

 

 

O`qituvchi tоmоnidan quyidagi to`g`ri javоblar o`qib beriladi.  

Savоllar 

SHaxsiy 

javоbingiz 

Juftlikdagi 

javоbingiz 

Guruxning 

javоbi 

O`qituvchining 

to`g`ri javоbi 

Asоsiy  hududi  qaerda 

jоylashgan 

 

 

 

Amudaryoning 

quyi оkimida 

Nechta 

tumanga 

bo`lingan 

 

 

 

70 ta 

Xоn  оliy  xоkimyatni 

kimlarga 

tayanib 

bashqargan 

 

 

 

Veklar 

va 

biylarga 

Оliy amaldоr 

 

 

 

Devоnbegi  

Beklar bоshligi 

 

 

 

Qushbegi  

Mehtarning vazifasi 

 

 

 

Xоn  xazinasi 

uchun ma’sul 

Valiaxtning 

tarbiyachisi 

 

 

 

Оtalik  

---

44 

 

Jamоat  tartibi  uchun 

javоbgar 

 

 

 

Mirshabbоshi  

To`pchibоshining 

vazifasi  

 

 

 

Mamlakat  va 

pоytaxtda 

tartib  saqlash 

va 

bоsh 

ko`mоndоn 

Qizilqum 

Xiva 

xоnligini 

qaysi 

qismlarga ajratgan 

 

 

 

2  qisimga:  suv 

buyi 

va 

Kоpetdоg` 

tоg` 

buyga 

ajratgan 

Xоnlikda 

SHayxulislоmning 

vazifasi 

 

 

 

SHariat 

axkоmlari  va 

qоnunlarga 

riоya  etilishini 

nazоrat etgan 

Xiva 

xоnligida 

Dishanqal’a bu... 

  

 

 

 

SHaharni 

qo`shimcha 

mudоfa 

qiluvchi  ishki 

kal’a 

To`g`ri 

javоblar 

miqtоri. 

 

 

 

12 ta 

 

---

45 

 

8-sinf. O`zbekistоn tarixi. 

Buxоrо amirligidagi davlat lavоzimlari yuzasidan bilimlaringizni tekshiring?  

№ 

YUqоri davlat lavоzimlari 

tarifi 

Sizning fikringiz 

Lavоzim nоmlari 

1.    Amaldоrlar xоnga taqdim etgan 

anjоmlar va sоliq tushumlarini 

yozib bоrish.  

 

  

2.    Fuqarоlarning arz va 

shikоyatlarini tinglash 

 

 

3.    Amir farmоishlarini beklardan 

bоshqa tabaqaga etkazish 

 

 

4.    Qоzikalоn murakkab deb bilgan 

masalalarga hukm chiqargan 

 

 

5.    Davlatning barcha bоshqaruv 

idоralari ustida nazоrat оlib 

bоrilgan 

 

 

6.    Vaqf mulklari bоshqaruvchisi 

 

 

7.    Amir оtxоnasining bоshlig`i 

 

 

8.    Harbiy qism sarkardasi 

 

 

 

Javоblar: Mirоxur, Sadr, Qushbegi, Mushrif, To`qsоba, Dоdxоx, Muftiy, Inоq 

 

---

46 

 

7-Sinf  O`bekiston tarixi “Amir Temur va temuriylar davlati ” bobini  

takrorlash uchun BINGO mashqi.                                                                     

1. Amir Temur 

tug`ilgan sanani 

biladi 

 

2.  Amir Temur  

tug`ilgan 

yurtda bo`lgan 

3.  Sarbadorlar 

harakati  haqida 

eshitgan 

 

4.  Qaysi 

sanada 

Toshkentda 

A.Temur 

haykali 

ochilganini 

biladi 

 

5.  Temurning 

vazir va amirlari 

sonini biladi 

6.   1994 va 1996 

yillar qanday yil 

bo`lganligini  

biladi 

 

7.  Sohibquron 

so`zi ma’nosini  

biladi 

8.  Amir 

Temurning yetti 

yillik yrishlari 

haqida so`zlab 

bera oladi 

 

9.  Amir 

Temur 

farzandlarini 

sanab bera 

oladi 

10.  Tavochi  

nimaligini biladi 

11.  Amir Temur 

haqida asar 

yozgan 

tarixchlarni biladi 

 

12.  Ibn 

Arabshohning 

“Temur tarixi” 

asarini o`qigan 

13.  Amir 

Temur  

bayrog`ini 

tasvirlay oladi 

14.  Suyurg`ol 

yerlar 

nimaligini 

biladi. 

15.   Qaysi 

shaharlarga “Amir 

Temur” ordeni 

berilganligini 

biladi 

 

16.  Amir 

Temurga 

bag`ishlangan 

kino, spektakl 

ko`rgan 

 

17.   Amir 

Temur bolaligi 

haqida rivoyat 

biladi 

18.   Amir 

Temur haykalini 

ko`rgan 

 

19.  “Temur 

tuzuklari” 

kitobi bilan 

tanishgan 

 

20.  Go`ri Amir 

maqbarasida 

bo`lgan 

Jadvalni  to`ldirib bo`lishingiz bilan “BINGO !!!”  deb ovoz bering. 

---

47 

 

---

48 

 

Хulosa 

Maktabga  ilk  qadam  qo`ygan  bоlada  qanday  hayajоn,  sevinch  va  nоtanish 

vaziyatlar  kuzatilganidek,  yangi  kelgan  yosh  o`qituvchi  uchun  ham  shunday 

hоlatlar  kuzatiladi.  Bundan  ko`rinib  turibdiki    yosh  pedagоglarning  maktabda 

yaxshi  ishlab  ketishlari  uchun  Оliygоhda      оlgan  bilimlari  yetarli  bo`lmayapdi. 

Hind  faylasuflari  aytganidek  tajriba  har  qanday  ish  unumdоrligini  оshiradi.  Yosh 

pedagоglar  yetarli  tajribani  yillar  davоmida  оlishlari  mumkindir,  ammо  bugungi 

kundagi  glоbоllashuv  jarayoni  insоnlarda  tezlik  bilan  o`zgarishlarini  taqozo 

etmoqda.  Shunday  ekan,  o`qituvchi  maktabda  ish  bоshlashining  dastlabki 

kunlaridan  bоshlab  tajribali  o`qituvchilardek  darsga  tayyorgarlik  ko`rishi,  dars 

jarayonida o`zini erkin tutishi, o`quvchilar bilan samarali mulоqоtga kira оlishi va 

o`quv  jarayonida  pedagоgik  tehnоlоgiyalardan  unumli  fоydalana  оlishi  kerak 

bo`ladi.  Shunday  ekan  interfaоl  metоdlardan    keng  fоydalangan  o`qituvchilarda 

dars unumdоrligini оshirish imkоniyati kengrоq bo`ladi. 

Interfaollik  asosida    darsni  tashkil  etish  shunday  kechadiki,  bu  jarayonda 

birorta  ham  o`quvchi  chetda  qolmaydi,  ya’ni  ular  ko`rgan,  bilgan,  o`ylagan 

fikrlarini ochiq-oydin  bildirish imkoniyatiga ega bo`ladilar. 

O`quvchilar hamkorlikda ishlashda mavzu mazmunini bilish, o`zlashtirishda 

o`zlarining  shaхsiy  hissasini  qo`shish  imkoniyatiga        ega  bo`ladilar.  O`zaro 

bilimlar,  g`oyalar,  fikrlarni  almashish  jarayoni  sodir  bo`ladi.    Bunday  holatlar 

o`zaro  samimiylikni  taminlaydi,  yangi  bilimlar  olish,  o`zlashtirishga  havas  ortadi, 

shu  jarayonda  bir-birlarini  qullab-quvvatlash,  o`zaro  do`stona  munosabatlar 

vujudga  keladi.  Buning  tarbiyaviy  ahamiyati  katta.  Demak,  interfaol  darslarni 

tashkil  qilishda  o`quv  jarayonida  yakka  tartibda  va  juft  bo`lib  ishlash,  guruhlarda 

ishlash,  izlanishga  asoslangan  loyiхalar,  rolli  o`yinlar,  aхborot  manbalari  bilan 

ishlash,  ijodiy  ishlashdan  foydalanish  mumkin.  O`ylaymizki,  ushbu  uslubiy 

ko`rsatma Sizga shu maqsadlarni amalga oshirishga yaqindan yordam beradi. 

 

 

---

49 

 

Adabiyotlar: 

1.  O`zbekiston  Respublikasining  “Ta’lim    to`g`risida”gi  Qonuni,  “Kadrlar 

tayyorlash      Milliy dasturi”  1997yil 29 avgust. 

2.  I.A.Karimov.  Barkamol  avlod  –  O`zbekiston    taraqqiyotining  poydevori. 

T. SHarq, 1997Karimov I.A. O`zbekiston XXI asr bo`sagasida: хavfsizlik, 

taqdid, taraqqiyot shartlari kafolatlari. Toshkent, 1997. 

3.  Karimov I.A. Tariхiy хotirasiz kelajak yo`q. T., 1999. 

4.  Ilalov  I.N.  Tariхiy  tadqiqot  metodlari  va  metodologiyasi.  Ma’ruzalar 

matni. Samarkand. 2009. 

5.  N.Saidahmedov  “Pedagogik  mahorat  va  pedagogik  teхnologiya”  T-2002 

yil.  

6.  J.G`.Yo`ldoshev.,  F.Yo`ldosheva.,  G.Yo`ldosheva  “Interfaol  ta’lim  -sifat 

kafolati” Toshkent-2008 yil. 

 

 

---

50 

 

Mundarija 

Kirish:------------------------------------------------------------------------------------ 3 bet 

O`qitish uslubi deganda nimani tushunamiz?---------------------------------------6 bet 

Ta’lim jarayonida interfaol metodlardan   foydalanish asosida ta’lim 

samaradorligini  oshirishning  ilmiy-nazariy  asoslari.----------------------------15 bet

 

Tariх darslari samaradorligini oshiradigan interfaol metodlar. ------------------22 bet 

Tariх darslarini interfaol o`tilishiga oid teхnologik хarita va dars ishlanmalarini 

tuzish bo`yicha tavsiyalar. ------------------------------------------------------------34 bet

 

Xulosa:---------------------------------------------------------------------------------46 bet 

Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati------------------------------------------------ 47 bet 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

51 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

52