«Ижтимоий педагогика»

Жазога ҳукм этилган шахснинг ижтимоий-фойдали фаолиятда фаоллиги.

Ушбу принцип шахс ривожланишининг муҳим манбаи ҳисобланади. Шахснинг қайта тарбияланишида унинг фаоллиги катта аҳамиятга эга. Унинг асосини умумий тарзда шахсни фаолиятда шаклланиши сифатида деб белгилаш мумкин. Одамни фаол ижтимоий – фойдали фаолиятга жалб этиш уни қайта тарбияланишига ёрдам беради.

• 
  Жамоада тарбиялаш принципи.
  

Жазога ҳукм этилганларнинг бошқалардан қаттиқ ажратиб қўйилганлиги, унинг маъмурият томонидан маълум бир отрядда, бригадада, звенода мажбуран бўлиши шароитида уни ўраб турган атрофидаги одамларнинг роли кескин ошади. Жамоа эса турлича бўлиши мумкин: Яхши, ижобий рухдагисидан тортиб, то энг салбийсигача. Бир қатор аҳлоқ тузатиш муассасаларида салбий анъаналар авжига чиққан бўлиб, жиноят дунёсининг «обрўлилари» (авторитет) ушбу муассасада нормал инсонлар турмуш тарзига ёт бўлган юриш-туриш ва ўзаро муносабат қоидаларини ўрнатадилар. Мана шундай зоналарда тарбиявий ишларни ва айниқса қайта тарбиялаш ишларини олиб бориш тарбиячидан жуда катта педагогик маҳоратни талаб этади. Махбуслар ўртасида жамоавий муносабатларни шакллантириш жуда қийин бўлсада уни амалга оширса бўлади.

• 
  Қаттиқ талабчанликни шахсга бўлган инсонпарварлик ва адолатли муносабат билан қўшиб олиб бориш принципи.
  

Ушбу принцип асосида одамга нисбатан инсонпарварлик муносабати ётади. Шахс олдига талаблар қўймасдан уни тарбиялаб бўлмайди. А.С. Макаренко айтганидек - «Тарбияланувчига нисбатан иложи борича кўпроқ талаблар қўйиб, уни иложи борича кўпроқ хурмат этиш керак»...
Шахсни фақат бўйсундириш, босиш, ундаги салбий сифатларни бартараф этишга қаратилган тарбиявий жараённинг самараси кам бўлганидек, нима қилса шунга йўл қўйиш, рухсат этиш педагогикаси ҳам нотўғридир. Шунинг учун одамдаги камчиликлар, салбий томонларни кўриш ва шуларга тарбия жараёнида суяниш жуда муҳимдир. Мана шундан навбатдаги принцип –

•