Ijtimoiiy fanlar

 
MAVZUGA OID MUSTAQIL ISH MAVZULARI: 
1.  O’zbekiston tarixini o’rganishda moddiy va yozma manbalarning ahamiyati. 
2.  I.A. Karimovning  «Tarixiy  xotirasiz  kelajak  yo’q»  asari  O’zbekiston  tarixidagi  dolzarb 
muammolarni o’rganish uchun muhim yo’llanma. 
3.  Fuqarolarimiz ongiga milliy istiqlol va milliy mafkura g’oyalarini singdirishda tarixning 
o’rni. 
 
TAVSIYA ETILADIGAN ADABIYOT VA MANBALAR: 
1.  Karimov I.A. O’zbekiston buyuk kelajak sari. Toshkent, 1996. 
2.  Karimov I.A. Tarixiy xotirasiz kelajak yo’q. Toshkent. SHarq, 1998. 
3.  O’zbekiston tarixi konsepsiyasi. // O’zbekiston tarixi. 1999, 1 son. 
4.  G’ulomov O’., Tatiboyev A. O’rta Osiyo va jahon tarixi. - Toshkent. Universitet, 1994. 
5.  Sulaymonova F. SHarq va G’arb.-Toshkent. Fan, 1997. 
6.  Jo’rayev N. Agar sen ogoh... Toshkent. O’zbekiston, 1998. 
7.  O’zbekiston yangi tarixi konseptual-metodologik muammolar. Konferensiya materiallari. 
Toshkent, 1998. 
 

---

196 
 
bog'lab  o'rgangandagina  mazkur  voqea  hodisaning  umumiy  tarixiy  jarayondagi  o'rnini  to'g'ri 
aniqlash,  belgilash  mumkin  buladi.  Har  bir  voqea,  hodisaga  umumiy  tarixiy  jarayonning  bir 
qismi, bo'lagi deb qaramoq zarur.  
Har bir hodisa, jarayon qanday tarixiy muhitda, nima uchun aynan shu paytda, shu shaklda 
sodir  bo'lganligini,  bu  hodisa  o'z  taraqqiyotida  qanday  asosiy  bosqichlarni  bosib  o'tganligini, 
keyinchalik u qanday bo'lib qolganligini bilish tarixiylik qoidasining talabidir. Masalan, bironta 
davlat  faoliyatiga  tarixiylik  nuqtai-nazaridan  turib  baho  bermoqchi  bo'lsak,  u,  birinchidan, 
qachon, qanday tarixiy sharoitda paydo bo'ldi, ikkinchidan, u o'z taraqqiyotida qanday bosqich-
larni bosib o'tdi, uchinchidan, uning tarixiy o'rni, mavqei qanday, degan savollarga aniq javob 
berish zarur bo'ladi.  
Tarixiylik  tamoyili  xalqning  o'tmishini  yagona  tabiiy-tarixiy  jarayon  deb,  o'tmish  hozirgi 
zamonni tayyorlaydi, hozirgi zamon esa kelajakni yaratadi deb qaraydi. Insoniyat ana shunday 
umumiy yo'ldan borayotgan ekan, istiqbolda porloq hayot, farovon turmush qurmoqchi bo'lgan 
avlod  tarix  fani  orqali  o'tmishni  yaxshi  bilmog'i  lozim.  O'tmishni,  ajdodlarimiz  tarixini 
qanchalik  yaxshi  bilsak,  anglab  yetsak,  hozirgi  zamonni  shunchalik  mukammal  tushunamiz, 
kelajakni to'g'ri tasavvur etamiz. 
O'zbekistonning, o'zbek xalqining boy, betakror tarixi bo'lib, uning o'ziga xos tarixiy taraqqi-
yot davrlari bor. Uni quyidagi yirik davrlarga bo'lish mumkin: 
1.  Ibtidoiy jamiyat. Qadimgi davr.  
2.  O'rta asrlar davri.  
3.  Chor Rossiyasi mustamlakachiligi davri.  
4.  Sovetlar istibdodi davri.  
5.  Milliy istiqlol davri.  
Hozirgi qadar O'zbekiston tarixini yaratishda rus olimlari salmoqli ishlarni amalga oshirdilar. 
V.Bartold, A.Yakubovskiy, YE.E.Bertels, Kastelskaya va boshqalar shular jumlasidandir. O'rta 
Osiyolik va O'zbekistonlik olimlardan Muhammad Narshahiy, Ahmad Donish, Po'lat Soliyev, 
Musojon Saidjonov, Yahyo G'ulomov, Ibrohim Mo'minov, Qori Niyoziy, Bo'riboy Ahmedov va 
boshqalar ham bu borada muayyan salmoqli ish olib bordilar. Lekin O'zbekiston tarixining ay-
rim muammolari jumladan o'zbek xalqining etnik tarkibi va etnik tarixi yaxshi o'rganilmagan. 
Bu  sohada  1941  yilda  mashhur  sharqshunos  olim  A.Yakubovskiyning  o'zbek  xalqining  etno-
geneziga doir kitobi, 1954 yilda professor A.A.Semenovning Shayboniyxon va uning Temuriy-
lar  imperiyasining  istilo  etilishi  maqolasi,  1962-1965  yillarda  professor  B.Ahmedovning  o'z-
beklarning  kelib  chiqishi  tarixidan  va  ko'chmanchi  o'zbeklar  davlati  kitoblari  nashr  qilindi 
xolos.  Lekin  bu  masala  O'zbekiston  Respublikasi  mustaqillikka  erishgandan  so'ng  asta-sekin 
muvaffaqqiyatli  tarzda  amalga  oshirilmoqda.  Jumladan  A.Asqarovning,  O'zbekiston  xalqlari 
tarixi 1 va 2 jild, O'zbekiston tarixi: SH.Karimov va R.Shamsutdinovning 1996-1997 yillarda 
nashr  qilingan  Vatan  tarixi  o'quv  qo'llanmasi,  A.Sa'dullayev  tahriri  ostida  ToshDU  da-1997 
yilda O'zbekiston tarixining 1 qismi hamda O'zbekiston FA Tarix instituti tomonidan «Istoriya 
Uzbekistan»  kitoblari  nashr  qilindi.  Bundan  tashqari  mustaqillik  sharofati  bilan  o'rta  maktab-
larning 5-6-7-8-9-10-11sinflari uchun ham O'zbekiston tarixi darsliklari chop etildi.  
Mustaqillik tarixni xolisona yoritish imkoniyatini yaratdi. «O'zbek olimlarining kuch g'ayrat-
lari  bilan,-deb  yozadi  I.A.Karimov,-tariximizning  ko'pdan  ko'p  g'oyat  muhim  sahifalari,  eng 
avvalo, temuriylar davri, X1X asr oxiri, XX asr boshlari tarixi yangidan kashf etildi. Shuni esda 
143