Қийматни бошкариш концепцияси. Иқтисодий қўшилган қиймат (eva economic Value Added) моҳияти. Иқтисодий қўшилган қиймат қўлланилиши

Қийматни бошқариш концепцияси қуйидаги принципларга асосланади:

• Компания фаолиятини аниқ баҳолаш имконини берадиган энг қулай ва мос келувчи кўрсаткич – компания томонидан генерация қилинадиган пул оқимининг воситалари.

• Компаниянинг янги капитал маблағи янги қиймат ташкил этиш шарти билангина амалга оширилиши мумкин. Бунда янги инвестициялар фақат ва фақат қўйилган капиталнинг рентабеллиги жалб қилинган инвестициялар харажатидан юқори бўлгандагина қийматни ҳосил қилади.

• Қийматни бошқариш концепциясига ўтишда компания қийматининг ўсиш факторларини аниқлаб олиш лозим ва ушбу факторларга таъсир қилиш асосида қийматни оширишга эришиш мумкин бўлади.

• Қиймат факторларини икки гуруҳга бўлиш мумкин:
• - ташқи (компания менежменти томонидан таъсир кўрсатиш мумкин бўлмаган)
• - ички омиллар.

• Bennett Stewart – иқтисодий қўшилган қиймат (EVA) кўрсаткичини Alfred Rappaport – акционерлик қўшилган қийматнинг (SVA) кўрсаткичини ишлаб чиққан.

• 2. Иқтисодий қўшилган қиймат (EVA - Economic Value Added) моҳияти

• Б. Стюарт иқтисодий қўшилган қиймат кўрсаткичини солиқлардан кейинги соф операцион даромад билан капитални жалб қилишга сарфланган маблағ орасидаги фарқи билан аниқлайди.

• EVA акционер ва кредиторлар ўзларининг маблағларини қимматбаҳо қоғозларга қўйиб олиши мумкин бўлган реал иқтисодий даромад ставкасини баҳолаш имкониятини беради.

• ёки

• 1-мисол. Корхона газланган ичимликлар чиқаради. Баҳолаш санасида инвестиция қилинган капитал 100 млн. долл. Инвестиция таркиби: 50% - хусусий капитал, 50% - қарзга олинган. Қарзга олинган капиталнинг қиймати (даромад) – 5%, хусусий капиталнинг қиймати – 15%. Компаниянинг операцион даромади – 11 млн. долл. (EVA) иқтисодий қўшилган қийматга кўра инвестиция бўйича қарор қабул қилиш керак?

• Капиталнинг қайтариш нормаси:
• 11 млн. долл. / 100 млн. долл. = 11%.
• Капиталнинг ўртача тортилган қиймати:
• 0,5х5%+0,5х15%=10%

•