Ииршишнивп ■l/fl w eb-dizflyn ■

Rastrli grafika 
vositasida shakllangan tasvir, asosan, elektron 
va matbaa nashriyotlarida q oilaniladi. Rastrli tasvir ikki o'lchovli 
massiv (matritsa) ko ‘rinishdagi nuqtalar u v p lam id an iborat bo'lib, 
ular 
piksellar 
deb ataladi. Rastrli tasvirning eng kichik elem enti 
pikseldan 
iborat 
(1.1
-rasm).
U ning atributlari boshqa piksellarning 
atributlari bilan b o g i i q em as. K o m p - 
y u t e r d a q o ' l l a n i l a d i g a n o p e r a t s i o n
tizimlarning imkoniyatiga ko‘ra, 480x640, 
800x600, 1024x768 va u n d an k o 'p ro q
pikselga ega b o lg a n tasvirlar joylashishi 
m um kin. T asvirning oMchamiga k o ‘ra 
lining im k o n iy a ti h a m o sh ib b o ra d i. 
Ekranning imkoniyati param etrik b o iib , 
bir 
dyuymdagi 
n uqtalar soni bilan bel- 
gilanadi. Rastrli grafik vositalari bilan 
bajarilgan (tayyorlagan) tasvirlar ju d a kam 
ho llard ag in a k o m p y u te r d a s tu rla rid a n
foydalanib ishlab chiqiladi. Bu m aqsadda professional cassom
chizgan rasm yoki fotografiya texnik vositalari yordam ida kom - 
pyuterga kiritiladi.
Oxirgi paytda rastrli tasvirlarni kom pyuterga kiritish uchun 
raqamli foto va videokameralardan foydalanilmoqda. Shu sababli 
rastr grafikasining asosiy maqsadi tasvirni yaratish em as, balki 
mavjud tasvirni qayta ishlashdir.
Rastrli g ra fik a n in g ijobiy to m o n la ri sifatid a quyid ag ilarn i 
k o‘rsatish m um kin:
P______
n i i i i i B i a i i i t s
!■■■■■■■ 
т мятш т*
■ Й Р Р В В Й И Н Ш Я
■■■■шишйДДиши 
т т т т т В ' Л Я
тпттшшт
п иша
1МЯШ
Ш
Ш
|р_
■111
яШшш
__________________ .
1 1 1 1 М П И 1 Я И
П К Е в в м и а в т в
/. 
Rastrli grafikada
piksellarning ko^rinishi.

---

— universalligi (bu formada h a r qanday tasvirni taq d im etish 
m u m k in );
— shakllantirishning soddaligi;
— rang jilolarinl berish aniqligining yuqoriligi.
U shbu usulning salbiy tom onlari sifatida quyidagilarni k o ‘rsatish 
m um kin:
— rastrli grafik bloklar hajm ining ju d a kattaligi;
— ularning masshtabi o ‘zgarganda tasvir sifatining pasayishi.
Rastrli grafikada h a r bir tasvirni kodlash va saqlash u ch u n
katta hajmdagi xotira talab etiladi. Tasvirdagi ju d a kichik obyektlarni 
ko crish u ch u n uning masshtabini kattalashtirib b o ‘lmaydi. Bu rastrli 
tasvirlarni qayta ishlash jarayonida b a ’zi bir m u am m olarning paydo 
b o clishiga olib keladi.
Rastrli tasvirlar quyidagi tiplarga b o ‘linadi: b in a r, kulrang, 
palitrali, toMiq kulrang. Bunda tasvirning elem cntlari faqat ikki 
qiymatni (0 yoki 1) qabul qilishi m um kin. Bu tasvirlar turlicha 
paydo b o iish i mum kin. A m m o ko ‘p hollarda kulrang, palitrali va 
turli rangli tasvirlarni o'zgarm as yoki adektiv chegaraviy son bilan 
binar tasvirga almashtirish natijasida paydo b o ‘ladi. B inar tasvirlarni 
saqlash uchun juda ham katta joy talab qilinadi. U larn in g h a r bir 
elem enti u ch u n 1 bit joy kerak bo'ladi. Kulrang tasvirning elem ent- 
lari m a ’lum bir rang intensivligining turli xil qiym atlarini qabul 
qiladi. O datda, bu tasvirlarning h a r bir elem entini saqlash u ch u n
8 bit ishlatiladi. Kulrang tasvirlar turli xil amaliy m asalalarni hal 
qilishda eng ko‘p qo ‘llaniladigan tasvirlardan biri hisoblanadi.
Palitrali tasvirlarning har bir elem entiga ranglar xaritasining 
bir katakchasidagi rang mos q o ‘yiladi. Palitra — bu ikki o ‘lchovli 
massiv bo ‘lib, uning satrlariga turli ranglar, h ar bir ustunlariga esa 
m a ’lum bir rangning intensivligi joylashtiriladi.
T o l i q rangli tasvirlar elem entlari rangni tashkil etuvchi yorqin- 
liklari haqidagi axborotning o lzini saqlaydi. Shu bilan u palitrali 
tasvirlardan farq qiladi. Amaliy masalalar yechishda qaysi tipdagi 
tasvirni tanlash masalasining o ‘ziga xos xususiyatlaridan boshlab, 
tasvirdagi zaru r axborotning q an ch alik t o ‘liq ifodalanishi bilan 
xarakterlanadi.