III Международная научно-практическая конференция
344
III International Scientific and Practical Conference
маълум бўлдики, ер ости сувларининг горизонти ер усти сувлари билан
гидравлик алоқага эгадир.
Сергели туманида мавжуд бўлган учта ер ости сув иншоатларидан
Сергели туман Саъдий кўчасида жойлашган №1 сонли ер ости сув
иншооатидаги бурғули қудуқларидан олинган намуналар таркибида сувнинг
минераллик таркибини юқорилиги маълум бўлди (1000,0 ±15,2 мг/л ва ундан
юқори, умумий қаттиқлик эса 12,0±4,0 мг/экв/л гачани ташкил этди).
Ер ости сув манбаси таркибидаги минерал моддалар миқдорини йилдан
йилга ортиб боршини сув истеъмолини ортиб бориши билан бурғули қудуқлар
атрофида хосил бўлиши таҳмин қилинаётган депрессия воронкасини пайдо
бўлишини сабабларидан бири сифатида келтириб ўтиш мумкин. Бу холат ер
устидаги чучук сувлар билан ер остидаги минераллиги юқори бўлган сувлар
ўртасидаги гидравлик мувозанатни бузилишига олиб келди. Натижада эса ер
остидаги минераллиги юқори бўлган сувлар ер остидаги артезиан сувлар
таркибига қўшилади, бундан ташқари эса ер остидаги артезиан сувларига ундан
юқорида турувчи ер ости қатламлари таркибига минералл моддаларни
мунтазам равишда ювилиб тушиши натижасида артезин сувлар таркибида
минерал моддалар миқдори ортиб кетади.
Сувдаги
темир
элементи
концентрациясининг
динамикаси
микрокомпонентлар динамикаси билан бир хилда. Сергели ер ости сув иншоати
12 бурғули қудуқлари сувининг таркибидаги темир элементининг миқдори
0,35-3,37 мг/л аниқланди. Иккинчи кўтариб берувчи насосларидан кейинги тоза
сув сақлаш резервуарларидаги сувлар билан бурғули қудуқ сувларини
аралаштирилишидан сўнг сув таркибидаги темир элементининг ўртача
суткалик концентрацияси 2019 йилда 0,08±0,01 мг/л ни ташкил этди.
Ер ости сувларида темир кўпинча темирнинг икки валентли тузларини
эритмаси кўриишида аниқланди. Сувни ҳаво билан мулоқат қилиши
натижасида улар оксидланади ва қўнғир рангдаги пағаларни хосил қилади, бу
эса сувнинг органолептик хусусиятларини бузилишига олиб келади.
Бизлар томонимиздан бир вақтнинг ўзида мактаб ёшидаги болаларда
кариес билан касалланишни ортиши билан боғлиқ холда ичимлик сув
таркибидаги фтор миқдори ўрганилди. Бизлар олиб борган тадқиқотларимизни
кўрсатишича, ичимлик сув таркибидаги фтор элементининг миқдори ўн йил
давомида турғун бўлиб қолди ва ўртача 0,15-0,20±0,01 мг/л ни ташкил этди.
Бурғули қудуқдан олинган 730 сув намунасидан 7 сида ичак таёқчалари
аниқланди, бунда коли индекс 5 ни ташкил этди. Барча холатларда колониялар
сони 2 дан ошмади.
Ижобий натижаларга эга бўлган 7 намунадан 6 таси сув қуйилиш
вақтидаги дарё қирғоғидан 20 метр масофада турган бурғули қудуқлардан
олинди. Бурғули қудуқдани сувни ёғингарчилик вақтида такрорий санитар
бактериологик текшириш кейинги йилларда салбий натижаларни кўрсатди.
Шундай қилиб, ер ости сувлари таркибидаги санитар кимёвий
кўрсаткичларни ўзгаришига асосан ундан юқорида турувчи тупроқ қатламидан
Do'stlaringiz bilan baham: |