Iii-bob uglevodorodlarning galogenli hosilalari

Almashingan bir asosli aromatik kislotalar
Almashingan aromatik kislotalar orasida sulfobenzol kislotalar, aromatik oksi- va aminokislotalar muhim ahamiyatga ega.

Sulfobenzol kislotalarning hosilasi bo’lgan saharin oziq-ovqat sanoatida ishlatiladi.

U

qandga nisbatan 500 marta shirin lekin, inson organizmida deyarli o’zlashtirilmaydi. U toluoldan quydagi sxema orqali olinadi:

A

romatik oksikislotalar orasida ko’p atomli, bir asosli kislotalar katta ahamyatga ega.

S

alitsil kislota 197⁰C da suyuqlanadi. Suvda yaxshi eriydi. Sanoatda natriy fenolyatga bosim ostida uglerod IV- oksidi tasir ettirib olinadi (Kolbe-SHmitd usuli).

Salitsil kislota fenol va benzol kislotaning xossalarini takrorlaydi. Oson qaytarilib pimetin kislotani hosil qiladi:

Salitsil kislota va uning efirlari tabiatda keng tarqalgan. Ular tibbiyotda va anilin bo’yog’ sanoatida ishlatiladi. Tibbiyotda salitsil kislotaning natriyli tuzi, salitsil kislota atsetati – aspirin va salitsil kislotaning fenil efiri–salol haroratni pasaytiruvchi, dezinfeksiyalovchi vosita sifatida qo’laniladi:

Aromatik aminokislotalarda amino- va karboksil guruhlari benzol halqasida yoki yon zanjirda joylashgan bo’lishi mumkin. Amino- va karboksil guruhi benzol halqasida joylashgan kislotalar katta ahamiyatga ega.

A

minobenzoy kislotalarning hammasi (ularni soni uchta) tegishli nitrobenzoy kislotalarni qaytarib hosil qilinadi. o-aminobenzoy kislota – antranil kislota deb ataladi. Uni ftalinidni gipobromidlar bilan oksidlab olinadi (Gofman reaksiyasi):
A

ntranil kislotani o-nitrotoluolni sulfat kislota yoki ishqor eritmasida izomerlab olish mumkin:

Antranil kislota ko’p miqdorda bo’yoq sanoatida ishlatiladi, undan qimmatli bo’yoq – indigo olinadi.

Antranil kislotaning metil efiri parfyumeriyada ishlatiladi.

m-aminobenzoy kislota ham bo’yoq sanoatida ishlatiladi.

p

-aminobenzoy kislota va uning hosilalari esa tibbiyotda ishlatiladi.