Iii бўлим. Автотранспорт воситаларини хавфсиз бошқариш ва ҳаракат хавфсизлиги асослари

«Автомобиль – Ҳайдовчи – Йўл – Пиёда – Муҳит» тизими. 
«А
–
Ҳ
–
Й
–
П
–
М» тизимда механик «Автомобиль 
–
Йўл (АЙ)» ва 
биомеханик «Ҳайдовчи 
–
Автомобиль (ҲА)», «Ҳайдовчи 
–
Йўл 
(ҲЙ)», «Пиёда 
–
Автомобиль (ПА)» ва «Пиёда 
–
Йўл (ПЙ)» ҳамда 
биологик «Ҳайдовчи 
–
Пиёда (ҲП)» тизимларини ажратиб 
кўрсатиш мумкин. 
Автомобиль транспортининг конструктив ўлчамлари (пара-
метрлари) йўл ҳаракатининг таснифига таъсир кўрсатади. Бунда 
автомобилнинг геометрик ўлчамлари, тортиши ва тормозланиш 
сифати, ҳайдовчи иш жойининг қулайлиги ва енгил бошқарилиши 
муҳим ўрин эгаллайди. 
Автомобиль
–
Йўл «А
–
Ҳ
–
Й
–
П
–
М» тизими фаолиятига ўзининг 
геометрик элементларининг ўлчамлари ва транспорт эксплуатацион 
сифатининг ўзгариши орқали таъсир этади. 

---

396 
Йўл ҳаракати хавфсизлиги энг асосий ҳайдовчининг ишонч-
лилиги, унинг тайёргарлиги ва ишчи қобилиятига боғлиқ. 
Пиёдалар йўл ҳаракатида алоҳида ўрин эгаллайдилар. Уларнинг 
йўл ҳаракати қоидаларини мукаммал билишлари ва уларга амал 
қилишлари реал йўл шароитларида ҳаракат хавфсизлигини таъмин-
лашга имкон яратади. 
Автомобиль транспорти – юк ва йўловчиларни ташишга мўл-
жалланган бўлиб, ҳозирги кунга келиб дунё миқёсида йўловчи 
обороти ва юк оборотида кенг фойдаланилмоқда.
Автомобиль транспорт тизими бугунги кунда кенг ривожланган 
транспорт тизими бўлиб, ундан юкларни ёки йўловчиларни та-
шишда ва бошқа турдаги ишларни бажаришда кенг фойдаланилади. 
Мазкур тизими бошқа турдаги транспорт тизимларидан арзонлиги 
билан фарқланади. 
Автомобиль транспорти қуйидагиларга бўлинади: